Lễ khai hạ là một phong tục lâu đời của người Việt Nam ta trong dịp Tết Nguyên Đán. Cúng khai hạ mùng 7 (hay còn gọi là hạ cây nêu) là nghi thức báo hiệu kỳ nghỉ Tết Âm lịch đã kết thúc. Dưới đây là một số thông tin chi tiết về nghi thức khai hạ đầu năm gồm bài cúng khai hạ mồng 7, văn khấn lễ khai hạ, các lễ vật cúng khai hạ cần chuẩn bị,… Mời bạn đọc cùng Mogi tìm hiểu ngay sau đây.
Lễ khai hạ đầu năm là gì?
Lễ khai hạ còn được gọi là lễ hạ cây nêu. Bài cúng khai hạ mồng 7 đánh dấu sự kết thúc các hoạt động vui chơi trong chuỗi ngày Tết và mọi người quay trở lại cuộc sống bán buôn thường nhật.
Trong bài cúng khai hạ mồng 7, từ khai hạ nghĩa là hạ cây nêu. Tức là vào ngày này, những nhà nào có dựng cây nêu trước Tết sẽ làm lễ để hạ cây xuống. Thông thường, mọi người sẽ đồng loạt tổ chức lễ cúng vào chiều mùng 7 tháng Giêng (có một số nơi chọn mùng 6) để kết thúc khoảng thời gian nghỉ Tết và chính thức bắt đầu năm mới.
Theo tục xưa, một cây tre dài khoảng 5-6m sẽ được chọn làm cây nêu. Cây nêu thường được dựng sớm nhất là vào 23 tháng Chạp hoặc trễ nhất là chiều 30 Tết. Cây nêu được chôn chắc chắn, trên ngọn cây treo một vòng tròn nhỏ và nhiều vật tượng trưng tùy theo từng địa phương, phong tục, dân tộc.
Có nơi người ta treo những bó lá dứa, khung tre dán giấy xanh đỏ, bùa bát quái, vàng mã, câu đối hoặc hình con vật bằng đất nung. Nơi khác lại là những túi trầu nhỏ và ống sáo, cánh khánh (chuông gió), mấy miếng kim loại lớn nhỏ, lá thiên tuế, sợi lông gà và củ tỏi. Khi gió thổi, chuông gió và mấy miếng kim loại cọ vào nhau phát ra âm thanh leng keng giống tiếng phong linh. Đồng âm với từ “khánh” trong cái khánh là “phúc”, với hi vọng mang lại nhiều hạnh phúc và may mắn trong năm mới. Dưới chân cây nêu, người ta còn rắc vôi bột và vẽ cung tên.
Hình ảnh cây nêu này tết mang ý nghĩa trừ tà, báo cho ma quỷ biết rằng đất đã có chủ, không được quấy phá và cầu mong một năm mới tốt lành, bình an, hạnh phúc. Cây nêu cũng là biểu tượng của uy quyền, và ngôi nhà quyền thế nhất là ngôi nhà có cây cao nhất.
>>>Tham khảo: Bài Cúng 30 Tết Cổ Truyền, Đúng Chuẩn Phong Tục Việt Nam
Cúng khai hạ vào buổi nào? Giờ nào là chuẩn?
Cho đến nay vẫn chưa có tài liệu nào quy định chính xác ngày tổ chức lễ khai hạ. Thuận theo phong tục cổ xưa, lễ vào hạ thường diễn ra vào ngày mồng 7 tháng giêng âm lịch, nên thường được gọi là bài cúng khai hạ mồng 7. Tuy nhiên, ngày nay tùy theo điều kiện và hoàn cảnh khác nhau, người ta có thể tiến hành nghi thức khai hạ vào các ngày khác như mồng 2, mồng 3 chứ nhưng không nhất thiết luôn là mồng 7.
Ngoài ra, cần chọn trước các giờ hoàng đạo đẹp, hợp mệnh và tuổi của gia chủ để tổ chức cúng khai hạ các ngày từ mùng 3 đến mùng 10.
Mâm cúng lễ khai hạ đầy đủ gồm những gì?
Khi thực hiện bài cúng khai hạ mồng 7, các gia đình cần chuẩn bị mâm cúng gồm đầy đủ những lễ vật dưới đây.
Mâm cúng có thể gồm món chay hay món mặn ngày Tết tùy theo phong tục và sở thích của gia chủ, nhưng phải đảm bảo các thành phần sau:
- Rượu
- Nhang đèn
- Hoa (5 hoặc 7 bông, không lấy chẵn)
- Trái cây (ngũ quả; hoặc 3, 7 loại, không lấy số chẵn)
- Một đĩa gạo
- Một đĩa muối
- Giấy tiền vàng bạc
Lưu ý: các món ăn trong mâm cúng phải là thức ăn mới nấu, không được dùng đồ thừa hoặc đồ đã “đụng đũa”.
Sau khi đã bày biện đầy đủ vào mâm và đặt lên bàn dưới cây nêu, gia chủ tiến hành thắp hương và khấn vái xin phép gia tiên trong nhà trước, sau đó mới làm lễ bài cúng khai hạ mồng 7 ở ngoài trời.
>>>Tham khảo: Văn Khấn, Mâm Cúng Mùng 2 Và 16 Hàng Tháng Chi Tiết Nhất
Bài cúng khai hạ mồng 7 tháng Giêng
Dưới đây là bài văn khấn cúng khai hạ, bài cúng khai hạ mồng 7 Tết lấy từ sách Văn khấn cổ truyền Việt Nam:
Nam mô A Di Đà Phật (3 lần)
Con kính lạy Hoàng thiên Hậu thổ chư vị Tôn thần
Con kính lạy ngài ………… đương niên hành khiển năm ………, ngài Bản cảnh Thành Hoàng, các ngài Thổ địa, Táo quân, Long mạch Tôn thần.
Con kính lạy các cụ Tổ khảo, Tổ tỷ, nội ngoại tiên linh.
Hôm nay là ngày mồng … tháng giêng năm ……….. Chúng con là … hiện cư ngụ tại số nhà …, khu phố …, phường …, thành phố…
Nay con thành tâm sửa biện hương hoa phẩm vật, trà tửu lễ nghi, cung bày trước án. Kính cẩn thưa trình: Tiệc xuân đã mãn, Nguyên đán đã qua, nay xin lễ tạ Tôn thần, rước tiễn âm linh trở về âm cảnh.
Kính xin lưu phúc, lưu ân, phù hộ độ trì dương cơ âm trạch, mọi chỗ tốt lành, con cháu được chữ bình an, gia đạo hưng long thịnh vượng. Lòng thành kính cẩn, lễ bạc tiến dâng, lượng cả xét soi, cúi xin chứng giám.
Nam mô A Di Đà Phật (3 lần)
Một số nghi thức khác trong ngày mùng 7 tháng Giêng
Bên cạnh bài cúng khai hạ mồng 7, một số nơi còn thực hiện các nghi thức khác như lễ tạ năm mới hay lễ hóa vàng vào ngày mồng 7. Việc này mang ý nghĩa tiễn đưa gia tiên về trời sau khoảng thời gian “sum họp” cùng con cháu.
Nghi thức lễ tạ – Tết khai hạ
Vì ý nghĩa quan trọng của nghi thức lễ tạ nên ngày làm lễ tạ cũng được xem như một cái Tết (Tết khai hạ). Bản chất nó quan trọng không kém gì lễ giao thừa. Người ta thậm chí còn đốt pháo mừng trước khi dâng hương lễ tạ. Những gia đình tính cẩn thận còn cúng kiến ngoài trời như lúc làm lễ giao thừa nữa.
Trước khi hạ toàn bộ vật phẩm dâng cúng trong một tuần hương thì gia chủ phải thực hiện hóa vàng tiền. Mỗi lễ tiền vàng dâng cúng phải được hóa riêng theo thứ tự: Gia thần trước rồi đến gia tiên (từ các bậc cao nhất trở xuống).
Trước khi hạ lễ cần vái ba vái và khấn “Con xin thiêu hóa tiền vàng, quần áo,… thỉnh vong linh nhận chút lễ bạc. Tâm thành, kính cáo Tôn thần, xin rước vong linh lại về âm giới”.
>>>Tham khảo: Văn Khấn Đưa Ông Táo Về Trời Đúng Chuẩn Và Hiệu Nghiệm Nhất
Lễ hóa vàng trong tết khai hạ
Theo tục xưa, khi tiến hành hóa vàng mã thường thực hiện thêm lễ cáo thần “Vũ Lâm sứ giả” để ngài chứng tri cho. Gia chủ đọc văn khấn tại bàn thờ khi bắt đầu hóa vàng mã để xin phép Thần Vũ Lâm sứ giả bảo vệ khỏi ma quỷ, ma đói cướp quần áo, tiền vàng gửi cho vong.
Khi gửi đồ mã cho vong nên ghi vào giấy đủ các đồ hiến cúng, họ tên người khuất và nơi mộ táng. Ở trần gửi sao thì âm cũng giống vậy, phải có địa chỉ người gửi và người nhận. Trước và sau khi đốt vàng mã xong, nên khấn câu “Kính xin Tôn thần kính rước vong linh về nơi âm giới”.
Kết luận
Trên đây những thông tin Mogi tổng hợp được về phong tục khai hạ trong dân gian từ xưa đến nay. Hy vọng qua bài viết này, bạn đã nắm được ý nghĩa của ngày lễ khai hạ, cách chuẩn bị mâm cúng và khấn theo bài cúng khai hạ mồng 7 đúng chuẩn. Đừng quên ghé trang Mogi.vn để đọc thêm các bài viết về phong thủy và thuê nhà đất hữu ích khác bạn nhé!
>>>Có thể bạn quan tâm:
- Cúng đất đai trong nhà đúng nghi thức và văn khấn chi tiết nhất
- Văn Khấn, Bài Cúng Cửu Huyền Chuẩn Theo Phong Tục Người Việt
