Tết Đoan Ngọ hay dân gian còn quen với cách gọi là tết diệt sâu bọ, tết nửa năm… rơi vào ngày mùng 5 tháng 5 âm lịch hằng năm. Bạn đã biết về ngày Tết Đoan Ngọ? Mâm cúng mùng 5 tháng 5 đặt ở đâu hay chưa?. Hãy cùng Mogi tìm hiểu về nguồn gốc và ý nghĩa của ngày Tết này nhé!
Nguồn gốc và ý nghĩa Tết Đoan Ngọ
Có rất nhiều câu chuyện kể về nguồn gốc của ngày Tết Đoan Ngọ, vậy nguồn gốc và ý nghĩa thực sự của ngày mùng 5 tháng 5 này là gì?
Nguồn gốc Tết Đoan Ngọ
Người dân truyền tai nhau rằng Tết Đoan Ngọ được bắt nguồn từ Trung Quốc, gắn liền với nhiều câu chuyện khá ly kỳ và nổi bật nhất là câu chuyện kể về vị quan tên là Khuất Nguyên – vị đại thần nước Sở.
Còn đối với người Việt Nam, Tết Đoan Ngọ lại là một ngày lễ có ý nghĩa hoàn toàn khác. Theo tài liệu ghi chép từ Ban Tôn Giáo Chính Phủ cho biết, ngày xưa, vào một mùa vụ thành công và bội thu, nông dân ăn mừng vì trúng mùa nhưng đám sâu bọ năm ấy lại kéo đến phá nát mọi thứ.
Nhân dân lo lắng tột độ, chẳng biết làm thế nào để giải trừ được nạn sâu bọ này. Bỗng nhiên có một ông lão từ xa đến và xưng là Đôi Truân. Ông chỉ cho dân chúng mỗi nhà lập một bàn cúng bao gồm bánh tro, trái cây, sau đó ra trước nhà mình vận động thể dục. Mọi người làm theo hướng dẫn thì chỉ một lúc sau, sâu bọ đàn lũ té ngã rã rượi.
Và thế cứ vào ngày này, những người nông dân lại lập bàn cúng để giải trừ sâu bọ, từ đó ngày 5/5 âm lịch là ngày “Tết diệt sâu bọ” hay còn gọi là “Tết Đoan Ngọ” vì giờ cúng thường vào giữa giờ Ngọ.
Bởi vậy, chúng ta không thể quan niệm rằng Tết Đoan Ngọ của người Việt bắt nguồn từ Trung Quốc như một số người vẫn lầm tưởng như hiện nay.
Ý nghĩa ngày mùng 5 tháng 5
Tết Đoan Ngọ đã tồn tại khá lâu và có sức ảnh hưởng nhất định đến sinh hoạt văn hóa của người dân Việt Nam. Ý nghĩa ngày mùng 5 tháng 5 được gọi với cái tên “Đoan Ngọ” là vì “Đoan” nghĩa là mở đầu, “Ngọ” là khoảng thời gian từ 11 giờ trưa tới 1 giờ chiều.
Vì vậy khi ăn Tết Đoan Ngọ sẽ được ăn vào buổi trưa. Đặc biệt, Đoan Ngọ lúc mặt trời bắt đầu ngắn nhất, ở gần trời đất nhất trùng với ngày hạ chí.
Ở Việt Nam, tết Đoan Ngọ còn được gọi với cái tên khá dân dã khác là “tết giết sâu bọ”. Hiểu đơn giản, đây chính là ngày phát động bắt sâu bọ, tiêu diệt bớt các loài sâu ảnh hưởng đến chất lượng mùa màng, bệnh gây hại cho cây trồng,…
Bên cạnh ý nghĩa tiêu diệt sâu bọ phá hoại mùa màng thì người Việt còn cho rằng đây là dịp để giải trừ các bệnh tật trong cơ thể ở thời điểm giao mùa.
Những lưu ý khi chuẩn bị mâm cúng ngày mùng 5 tháng 5
Để chuẩn bị lễ cúng cũng như quá trình tiến hành nghi lễ diễn ra thuận lợi, các bạn cần lưu ý một số điều sau đây.
Mâm lễ cúng Tết đoan ngọ
Theo truyền thống văn hóa của người Việt Nam, mâm cúng tết Đoan Ngọ thường có các lễ vật như:
Hương, hoa, vàng mã
Nước, rượu nếp
Các loại hoa quả: dưa hấu, mận, hồng xiêm… đặc biệt là vải thiều.
Bánh tro, bánh ú, cơm rượu nếp
Xôi, chè
Chưa có một quy định nào cụ thể rõ ràng về phần lễ vật trong mâm cúng ngày mùng 5 tháng 5 âm lịch. Tùy thuộc vào văn hóa và quan niệm của từng người, từng văn hóa dân tộc hay vùng miền dẫn đến các lễ vật dâng cúng cũng khác nhau. Tuy nhiên, hương, hoa, vàng mã, nước, rượu nếp là những lễ vật không thể thiếu trong mâm cúng mùng 5 tháng 5.
Đối với miền Bắc và Bắc Trung bộ: Dưa hấu đỏ là loại trái cây không thể thiếu, thường được dâng cúng trong dịp Tết Đoan Ngọ ở miền Bắc. Miền Trung từ Thanh Hóa vào đến Thừa Thiên – Huế không thể thiếu thịt vịt và chè kê.
Đối với miền Nam Trung bộ: Từ Đà Nẵng vào đến Quảng Ngãi, tại một số gia đình, xôi chè là lễ cúng luôn có mặt trên mâm cúng tết Đoan Ngọ. Đặc biệt, nhà nào có trồng cây ăn quả thì cho trẻ nhỏ vào tận vườn hái trái ăn.
Đối với miền Nam: Mâm cúng tết Đoan Ngọ của người miền Nam đa dạng hơn và không thể thiếu bánh ú tro, chè trôi nước, xôi gấc,… Sau khi hoàn thành các nghi thức cúng bái, cả gia đình sẽ cùng thưởng thức những món ăn này.
Tham khảo >>> Trang trí Tết nhanh và đẹp với 10 cách đơn giản nhất
Tết Đoan Ngọ – Ngày mùng 5 tháng 5 cúng mấy giờ là đẹp nhất?
Ngày mùng 5/5 âm lịch hàng năm là ngày tết Đoan Ngọ được diễn ra, vậy có nghĩa là năm 2022, vào ngày 3/6 dương lịch chính là ngày tết Đoan Ngọ (tức ngày thứ 6 đầu tiên của tháng 6 năm 2022).
Theo phong tục lễ, tết thì người dân thường cúng vào lúc sáng sớm tuy nhiên tết Đoan Ngọ nên cúng vào giờ chính Ngọ của ngày 5/5 âm lịch. Đoan được hiểu là mở đầu và Ngọ chính là khoảng thời gian bắt đầu từ lúc 11h – 13h. Đây là thời điểm tốt nhất để làm lễ cúng, trong đó 12h trưa là giờ đẹp nhất vì theo quan niệm của dân gian, đây là thời điểm dương khí thịnh nhất trong ngày cũng như trong năm.
Tuy nhiên, nếu gia đình nào không thể thu xếp thời gian để làm lễ cúng vào buổi trưa, thì có thể lựa chọn cúng vào lúc 7 – 9h sáng. Đây cũng là khung giờ hoàng đạo tốt trong ngày, thích hợp để thực hiện các nghi lễ thờ cúng tâm linh.
Mâm cúng mùng 5 tháng 5 đặt ở đâu là chuẩn nhất?
Thông thường, các gia đình chỉ mua sắm, chuẩn bị cho mâm cỗ cúng Tết Đoan Ngọ trên bàn thờ gia tiên. Tuy nhiên, đặt mâm cúng mùng 5 tháng 5 đặt ở đâu là chuẩn nhất? Nếu bạn muốn hoàn thành nghi lễ đầy đủ thì phải có thêm cả cỗ cúng Tết Đoan Ngọ ngoài sân, như thế mới chuẩn phong tục.
Xem Thêm >>> Mâm cơm cúng giỗ gồm món gì? Bật mí các món cúng giỗ ba miền ngon nhất
Lưu ý khi tiến hành lễ cúng mùng 5 tháng 5 Tết Đoan Ngọ
Cúng lễ tết Đoan Ngọ mùng 5 tháng 5 bao gồm 2 phần: mâm lễ cúng gia tiên và mâm lễ cúng ngoài trời. Bạn cho thể lựa chọn mâm cúng chay hoặc mặn tùy theo điều kiện kinh tế của gia chủ.
Mâm cúng các vị thần linh
Chuẩn bị bàn thờ ngoài trời, đặt quay mặt về hướng Nam.
Mâm cúng các vị thần linh mùng 5 tháng 5 ngoài trời gồm có:
- Bàn lễ cần trải một tấm khăn lớn màu đỏ.
- Bánh chay, mâm xôi
- Mâm ngũ quả có đủ năm vị: cay, chua, đắng, mặn, ngọt.
- 9 bông hoa đồng tiền đỏ trên mâm quả.
- 5 chén rượu trắng, đỏ, vàng, xanh, đen. Có một chút hào hùng trong rượu.
- 5 tách trà với năm hương vị khác nhau, cùng với vàng, thỏi và vàng lá.
- Một chiếc dù che màu đỏ viền vàng.
Lưu ý: Không cúng tiền âm phủ trong mâm cúng ngoài trời.
Mâm cúng ông bà tổ tiên
Một mâm cúng ông bà tổ tiên đầy đủ gồm có:
- Một đĩa cơm trắng
- Bánh chay, xôi chay
- Mâm ngũ quả có đủ 5 vị: cay, chua, đắng, mặn, ngọt.
- 9 bông hoa đồng tiền đỏ trên khay trái cây
- Ba chén rượu trắng, đỏ và vàng, trong đó có một chút uy nghiêm
- Ba tách trà với ba hương vị khác nhau, cùng với vàng, thỏi và vàng lá
- Có thể mua một số tiền âm phủ.
Người dân thường làm gì vào ngày Tết Đoan Ngọ?
Ngoài các hoạt động đặc trưng của phong tục ngày Tết Đoan Ngọ như thực hiện nghi thức giết sâu bọ, tiến hành nghi lễ cúng, ăn bánh ú tro, ăn thịt vịt, ăn cơm rượu nếp,… Thì tùy thuộc vào địa phương còn diễn ra các hoạt động khác như:
- Khảo cây vào giờ Ngọ
- Ăn trái cây giết sâu bọ
- Hái lá thuốc
- Tắm nước lá mùi
- Treo cành xương rồng trên cửa
- Phóng sinh
- Cầu tự vào ngày Tết Đoan Ngọ
Ngoài ra, bạn nên tránh làm các điều sau vào ngày này như là:
- Không vứt giày dép lộn xộn.
- Tránh làm rơi tiền.
- Không mua vật phẩm có hình thù kỳ quái, lạ thường.
- Khi ở khách sạn, nhà nghỉ không chọn phòng đầu tiên hoặc cuối cùng ở hành lang.
- Tránh dừng chân ở nơi âm u.
Tham khảo >>>Cách trang trí nhà ngày Tết đơn giản chuẩn phong thủy
Văn khấn Tết Đoan Ngọ
Ngoài đồ cúng thì bài văn cúng, văn khấn tết Đoan Ngọ cũng là một yếu tố rất quan trọng, cần được đặc biệt chú ý để cúng sao cho đúng.
Văn khấn cúng Tết Đoan Ngọ trong nhà
Sau khi đốt 9 ngọn nến, thắp 9 nén hương, lạy 9 lạy và khấn:
Con kính lạy Hoàng thiên Hậu Thổ chư vị Tôn thần. Con kính lạy ngài Bản cảnh Thành hoàng, ngài Bản xứ Thổ địa, ngài Bản gia Táo quân cùng chư vị Tôn thần. Con kính lạy Tổ tiên, Hiển khảo, Hiển tỷ, chư vị Hương linh (nếu bố, mẹ còn sống thì thay bằng Tổ Khảo, Tổ Tỷ).
Tín chủ chúng con là:… Tuổi:.. Ngụ tại:…
Hôm nay là ngày Tết Đoan Ngọ, chúng con sửa sang hương đăng, sắm sanh lễ vật, hoa đăng, trà quả dâng lên trước án.
Chúng con kính mời ngài Bản cảnh Thành hoàng, chư vị Đại Vương, ngài Bản xứ Thần linh Thổ địa, ngài Bản gia Táo quân, Ngũ phương, Long Mạch, Tài thần, cúi xin các ngài giáng lâm trước án chứng giám lòng thành, thụ hưởng lễ vật.
Chúng con kính mời các cụ Tổ Khảo, Tổ Tỷ, chư vị Hương linh gia tiên nội ngoại họ…, cúi xin các vị thương xót con cháu chứng giám tâm thành thụ hưởng lễ vật.
Tín chủ con lại kính mời các vị Tiền chủ, Hậu chủ tại nhà này, đất này đồng lâm án tiền, đồng lai hâm hưởng, độ cho chúng con thân cung khang thái, bản mệnh bình an. Bốn mùa không hạn ách, tám tiết hưởng bình an thịnh vượng.
Chúng con lễ bạc tâm thành, trước án kính lễ, cúi xin được phù hộ độ trì.
Phục duy cẩn cáo!
Chúng con xin chân thành cảm ơn. (3 lần)
Văn khấn cúng Tết Đoan Ngọ ngoài sân
Nam mô A di Đà Phật! (3 lần)
Con lạy chín phương trời, mười phương chư Phật, chư Phật mười phương.
Con kính lạy Hoàng Thiên Hậu Thổ chư vị Tôn thần.
Con kính lạy ngài Bản cảnh Thành hoàng, ngài Bản xứ Thổ địa, ngài Bản gia Táo quân cùng chư vị Tôn thần.
Con kính lạy Tổ tiên, Hiển khảo, Hiển tỷ, chư vị Hương linh (nếu bố, mẹ còn sống thì thay bằng Tổ Khảo, Tổ Tỷ).
Tín chủ chúng con là: …
Ngụ tại: …
Hôm nay là ngày mùng 5/5 m lịch, nhằm ngày Tết Đoan ngọ, chúng con sửa sang hương đăng, sắm sanh lễ vật, hoa đăng, trà quả dâng lên trước án.
Chúng con kính mời ngài Bản cảnh Thành hoàng, chư vị Đại Vương, ngài Bản xứ Thần linh Thổ địa, ngài Bản gia Táo quân, Ngũ phương, Long mạch, Tài thần, cúi xin các ngài giáng lâm trước án chứng giám lòng thành, thụ hưởng lễ vật.
Chúng con kính mời các cụ Tổ Khảo, Tổ Tỷ, chư vị Hương linh gia tiên nội ngoại họ …, cúi xin các vị thương xót con cháu chứng giám tâm thành thụ hưởng lễ vật.
Tín chủ con lại kính mời các vị Tiền chủ, Hậu chủ tại nhà này, đất này đồng lâm án tiền, đồng lai hâm hưởng, độ cho chúng con thân cung khang thái, bản mệnh bình an. Bốn mùa không hạn ách, tám tiết hưởng bình an thịnh vượng.
Chúng con lễ bạc tâm thành, trước án kính lễ, cúi xin được phù hộ độ trì.
Nam mô A di Đà Phật!
Nam mô A di Đà Phật!
Nam mô A di Đà Phật!
(Cúi lạy 3 lần)
Tổng kết
Những thông tin bên trên hy vọng đã giúp bạn hiểu rõ hơn về ngày Tết Đoan Ngọ, đặc biệt là thắc mắc về câu hỏi mâm cúng mùng 5 tháng 5 đặt ở đâu ? Chúc bạn và gia đình có thể chuẩn bị tốt ngày lễ sắp tới này. Đừng quên truy cập Mogi.vn để tìm hiểu và tham khảo thêm các thông tin hữu ích về mua bán nhà đất nhé!
– Yen Phan (Content Writer) –
Xem thêm:
- 5 món đồ trang trí Tết đem lại may mắn “CỰC LỚN” trong năm mới
- Quét nhà ngày Tết: Tại sao lại kiêng quét nhà trong 3 ngày đầu năm?
