Trong số những ngày rằm, Tết ở việt Nam có Tết Nguyên Tiêu – đây là một ngày lễ quan trọng chỉ sau Tết Nguyên Đán. Vậy Tết Nguyên Tiêu là gì? Tết Nguyên Tiêu có ý nghĩa như thế nào trong đời sống văn hóa và tâm linh của người Việt? Tham khảo những chia sẻ của Mogi trong bài viết này để hiểu hơn về Tết Nguyên Tiêu bạn nhé!
Tết Nguyên Tiêu là gì?
Tết Nguyên Tiêu là ngày gì? Tết Nguyên Tiêu chính là rằm tháng Giêng âm lịch (từ 14 – 15 âm lịch). Đây là một ngày lễ có nguồn gốc từ đất nước Trung Quốc được du nhập vào Việt Nam từ khá lâu đời và được đông đảo nhân dân ta đón nhận bởi những ý nghĩa tốt đẹp về văn hóa.
Tham khảo thêm: Cây Nêu Ngày Tết Được Hạ Vào Thời Điểm Nào? Ý Nghĩa Của Cây Nêu Trong Ngày Tết Nguyên Đán
Sự tích, nguồn gốc tết Nguyên Tiêu
Một số tài liệu cho rằng Tết Nguyên Tiêu có từ thời kỳ Tây Hán ở Trung Quốc. Mùa xuân đến, các cung nữ trong cung cấm vô cùng nhớ nhà nhưng lại không thể về được vì hoàng cung canh gác nghiêm ngặt.
Tuy nhiên, có một viên thần của nhà Hán Vũ Đế tên là Đông Phương Sóc đã cảm động trước tấm lòng hướng về gia đình của các cung nữ nên ông đã nghĩ cách giúp họ về với gia đình. Ông tung tin rằng thành Trường An sắp bị Hỏa thần thiêu rụi và hiến kế với vua đưa ngài đi lánh nạn ngoài cung và treo đèn lồng khắp khuôn viên hoàng cung để giả cháy lừa Hỏa thần.
Nghe có lý nên Hán Vũ Đế đã đồng ý với Đông Phương Sóc và từ đó cũng đã hình thành nên tục rằm tháng giêng cả nước Trung Hoa đều treo đèn lồng rực rỡ đồng thời cho các cung nữ về nhà để đoàn tụ, sum vầy với những người thân yêu trong gia đình mình.
Khi du nhập vào Việt Nam, Tết Nguyên Tiêu đã có rất nhiều sự biến tấu để hài hòa với đời sống tâm linh và nhu cầu, văn hóa của người Việt.
Ý nghĩa ngày Tết Nguyên Tiêu
Sau khi đã biết Tết Nguyên Tiêu là tết gì rồi thì chắc hẳn bạn sẽ thắc mắc Tết Nguyên Tiêu có nghĩa là gì đúng không nào? Đây chính là rằm đầu tiên của năm mới, vì Nguyên tức là thứ nhất/đầu tiên còn Tiêu nghĩa là ban đêm.
Bên cạnh tên gọi Tết Nguyên Tiêu thì dịp 14 – 15 âm lịch còn được gọi là Tết Thượng Nguyên. Tên gọi này nhằm phân biệt với 2 ngày lễ khác đó là Tết Trung Nguyên (Rằm tháng 7 âm lịch) và Tết Hạ Nguyên hay còn gọi là Lễ Mừng Lúa Mới (Rằm tháng 10 âm lịch).
Tết Nguyên Tiêu có ý nghĩa rất to lớn trong văn hóa tinh thần của người dân Việt Nam bao đời nay. Chính vì vậy mà người Việt Nam ta có câu: Lễ quanh năm không bằng lễ Rằm tháng Giêng.
Cứ đến rằm tháng Giêng – Tết Nguyên Tiêu là các gia đình sẽ sửa soạn nhưng mâm cỗ và dâng lên ông bà, tổ tiên, thần Phật với tất cả lòng biết ơn và thành kính. Mâm cúng có thể là lễ mặn hoặc là lễ ngọt. Tùy theo điều kiện kinh tế của mỗi gia đình và phong tục tập quán của từng vùng miền.
Phong tục ngày tết Nguyên Tiêu ở các nước
Tết Nguyên Tiêu tại Việt Nam
Như đã chia sẻ ở mục Tết Nguyên Tiêu là gì và ý nghĩa Tết Nguyên Tiêu, rằm tháng Giêng âm lịch là ngày lễ quan trọng đối với đông đảo người dân Việt Nam. Do đó, ngoài việc sửa soạn mâm cúng dâng lên ông bà, tổ tiên và thần linh thì người dân Việt nam còn đi chùa cầu bình an, sức khỏe, tài lộc và đặc biệt là cúng sao giải hạn.
Tết Nguyên Tiêu ở Việt Nam được tổ chức ở mọi miền đất nước, nhưng đặc biệt sôi động hơn ở những khu vực có đông đảo người Hoa sinh sống như: Chợ Lớn, Quận 11, Quận 5 hay Hội An,…
Có thể bạn quan tâm: Nhà Có Tang Nên Kiêng Gì Vào Ngày Tết? Những Điều Cần Kiêng Kỵ Trong Ngày Đầu Năm
Tết Nguyên Tiêu của người Hoa
Ở TP.HCM, Hội An,… – nơi có đông đảo người Hoa sinh sống thì vào dịp Tết Nguyên Tiêu hàng năm vô cùng sôi động và đông đúc. Người Hoa thường tổ chức nhiều lễ hội đặc sắc ở Hội quán và gia đình như: Diễu hành, trình diễn ca kịch cổ truyền, múa lân sư rồng, thư pháp, trình diễn âm nhạc, thả hoa đăng, treo đèn lồng,…hết sức rực rỡ.
Ở chùa thường tổ chức Đàn Dược sư và tụng kinh Dược Sư trong suốt tháng Giêng nhằm cầu bình an, phước lành cho một năm mới vạn sự bình an và may mắn.
Tết Nguyên Tiêu tại Trung Quốc
Ở Trung Quốc – quê hương của Tết Nguyên Tiêu thì dịp này còn được gọi là Tết Thượng Nguyên hoặc Tết Trạng nguyên. Người Hoa ở Trung Quốc sẽ đi chùa cầu phước, ăn bánh trôi và tham gia nhiều hoạt động vui chơi giải trí thú vị như: Thi đoán hình thù trên lồng đèn, ngâm thơ, ghi ước nguyện lên đèn lồng và thả đèn hoa đăng,…
Tết Nguyên Tiêu tại Hàn Quốc
Không chỉ có ở Việt Nam và Trung Quốc mà cả Hàn Quốc cũng đón Tết Nguyên Tiêu rất sôi động với tên gọi là Daeboreum. Vào dịp này, người Hàn sẽ tổ chức trò chơi dân gian truyền thống có tên là Samulnori (Lễ hội lửa Jeongwol Daeboreum), hoặc trải nghiệm leo núi để chiêm ngưỡng mặt trăng mọc, cầu may mắn và bình an.
Tết Nguyên Tiêu tại Nhật Bản
Tại Nhật Bản thì rằm tháng Giêng âm lịch Koshōgatsu, đây là dịp mà người dân Nhật Bản sẽ ăn cháo đậu đỏ và cầu nguyện cho một vụ mùa bội thu trong năm mới.
Xem thêm: Tổng hợp những lời chúc tết hay nhất ai nghe cũng khen
Mâm cúng tết Nguyên Tiêu ở Việt Nam
Mâm cúng mặn
Mâm cúng mặn Tết Nguyên Tiêu của người Việt Nam thường gồm những lễ vật sau:
- Thịt heo luộc
- Canh măng
- 1 đĩa rau củ xào
- 1 đĩa nem
- 1 đĩa giò chả
- 1 đĩa xôi gấc
- 1 đĩa trái cây
- 1 chén chè trôi nước
- và các vật phẩm khác: Trầu cau, rượu, đèn nến, hương hoa vàng mã.
Mâm cúng chay
Trong mục Tết Nguyên Tiêu là gì Mogi cũng đã chia sẻ rõ, trong Tết Nguyên Tiêu ngoài mâm cúng mặn một số gia đình cúng chay. Lễ vật cúng chay đơn giản hơn. Thường gồm:
- 1 đĩa trái cây
- 1 đĩa đậu
- 1 đĩa xôi gấc/ xôi đậu
- 1 chén chè trôi nước
- 1 đĩa rau củ xào
- 1 đĩa trái cây
- Trầu cau, rượu, đèn nến, hương hoa vàng mã.
Lưu ý: Như đã chia sẻ ở mục Tết Nguyên Tiêu là gì, đây là ngày rất quan trọng nên gia chủ cần lưu ý khi chọn giờ để cúng. Tốt nhất nên cúng vào ngày 14/1 âm lịch và chọn giờ Ngọ (từ 11h00 đến 13h00) là đẹp nhất.
Xem ngay: Bài Cúng 30 Tết Cổ Truyền, Đúng Chuẩn Phong Tục Việt Nam
Những lưu ý trong ngày Tết Nguyên Tiêu
Những việc nên làm trong Tết Nguyên Tiêu:
- Vào dịp Tết Nguyên Tiêu tức 14 – 15 tháng Giêng âm lịch, người ta thường đi lễ chùa, sám hối cầu bình an và cúng sao giải hạn cho bản thân và những người thân yêu trong gia đình.
- Làm việc thiện, giúp đỡ những người xung quanh để tâm hồn luôn hoan hỉ.
- Nhiều người còn làm việc thiện bằng cách phóng sinh cá chép, cá cảnh, chim ri,…
- Lau dọn bàn thờ và nơi thờ cúng ông bà tổ tiên, thần phật thật sạch sẽ.
- Khi cúng rằm cần ăn mặc chỉnh tề, trang nghiêm. Không mặc quần đùi, áo cộc hay ăn mặc luộm thuộm.
- Nhiều địa phương trên cả nước còn tổ chức nhiều hoạt động giải trí như: Thả đèn hoa đăng cầu may mắn và thành công,…
Những việc kiêng kỵ cần tránh trong ngày Tết Nguyên Tiêu:
- Không nên để thùng gạo cạn đến đáy (gần hết gạo) vì người xưa quan niệm rằng đầu năm mà thùng gạo bị cạn đáy thì cả năm sẽ đói kém.
- Không câu cá vì có quan niệm cho rằng câu cá vào ngày rằm dễ mang đến điều xui rủi.
- Không nói tục, chửi bậy vì có thể sẽ có nhiều thị phi.
- Hạn chế đến những nơi âm khí nặng như: Nghĩa địa, mồ mả, nơi hoang vu, bệnh viện,…. để tránh vận xui đeo bám.
- Tuyệt đối tránh làm xê dịch bát hương trong quá trình lau dọn bàn thờ.
- Hoa và trái cây dâng lễ cúng Tết Nguyên Tiêu không dùng đồ giả vì đây là hành động bất kính, không thành tâm.
- Nếu đặt tiền lên bàn thờ để cúng xin tài lộc thì đặt tiền thật. Không nên đặt tiền giả.
- Mâm cỗ cúng dịp rằm tháng Giêng có thể là mâm đồ chay hoặc đồ mặn nhưng cần tuyệt đối không cúng thủ lợn (đầu lợn).
- Không nên để trẻ con quấy khóc vì sẽ đem đến những điều không may.
- Nhiều gia đình còn hạn chế ăn những món không may mắn như: Thịt chó, giả cầy, thịt vịt,…vì sợ gặp những điều xui rủi.
Bên trên là chia sẻ của Mogi nhằm giải đáp thắc mắc Tết Nguyên Tiêu là gì. Hy vọng qua bài viết này bạn sẽ biết được Tết Nguyên Tiêu là ngày nào cũng như có thêm những kiến thức về văn hóa truyền thống của người Việt Nam ta. Lưu ý, mọi thông tin bên trên chỉ mang tính chất tham khảo. Bạn cũng đừng quên truy cập Mogi.vn nếu bạn đang quan tâm đến tin tức về phong thủy, nhà đất, nội thất, kiến trúc hay tin bất động sản hot nhất hiện nay nhé.
Tham khảo thêm:
- Những điều bạn cần biết về lễ cúng Tết Đoan Ngọ mùng 5 tháng 5
- Tết Trùng Cửu 9/9 Âm Lịch Có Nguồn Gốc Và Ý Nghĩa Thế Nào Với Người Việt Nam?
