Kiến trúc Gothic là một thuật ngữ chúng ta không ít lần được nghe nhắc tới. Nhưng để thật sự hiểu đúng, hiểu sâu về lối kiến trúc này thì hẳn nhiều người vẫn còn mơ hồ. Hãy cùng Mogi đi vào tìm hiểu sâu hơn về lối kiến trúc này. Đặc biệt là kiến trúc Gothic ở Việt Nam.
Khái niệm kiến trúc Gothic là gì?
Kiến trúc Gothic là lối kiến trúc được ra đời tại Châu Âu vào nửa sau thời kỳ trung cổ, nối tiếp lối kiến trúc Roman. Lối kiến trúc này phát triển thịnh hành trên khắp châu Âu từ những năm 1200 cho tới cuối thế kỷ XVI.
Thậm chí đến thế kỷ XX, nó vẫn được ứng dụng trong xây dựng trường học bởi vẻ đẹp bí ẩn, cổ kính mà nó đem lại. Hiện nay, những công trình này chính là minh chứng cho vẻ đẹp của thời đại huy hoàng trong quá khứ.
Kiến trúc Gothic vừa được thừa hưởng một số đặc điểm của kiến trúc Roman. Vừa toát lên được chất riêng của nó. Các công trình thể hiện rõ nét nhất lối kiến trúc này chính là các nhà thờ, cung điện nguy nga tráng lệ.
Những nhà thờ, tòa lâu đài xây dựng theo kiến trúc này sở hữu vẻ đẹp bí ẩn, cuốn hút mọi ánh nhìn. Hiện nay, có nhiều di sản kiến trúc xây dựng theo phong cách kiến trúc Gothic được UNESCO công nhận là Di sản văn hóa thế giới.
Kiến trúc Gothic có nguồn gốc từ đâu?
Kiến trúc Gothic là một trong những lối kiến trúc có nguồn gốc từ Châu Âu cổ đại. Kiến trúc không chỉ tượng trưng cho thời kỳ lịch sử huy hoàng của thời đại mà gây dấu ấn đến hiện tại bởi những vẻ đẹp đặc trưng. Tương tự lối kiến trúc này có thể kể đến một số kiến trúc Châu Âu cổ nổi tiếng khác như kiến trúc Baroque, kiến trúc Roman.
Nơi xuất hiện đầu tiên của lối kiến trúc này là tại vùng thủ đô châu Âu Ile – de, Pháp và Haute Picardie vào thế kỷ XII.
Từ thể kỷ XII đến thế kỷ XIV, kiến trúc Gothic đã trải qua những giai đoạn lịch sử đáng chú ý như:
- Giai đoạn sơ khai: đang trong giai đoạn hình thành và phát triển với những công trình đầu tiên là nhà thờ lớn Saint – Etienne và nhà thờ công giáo Saint – Denis. Hai công trình này được coi là nền tảng ứng dụng phong cách Gothic vào trong kiến trúc. Cùng lúc này, phong cách Gothic cũng được đưa vào nghệ thuật và cuộc sống thông qua hội họa, điêu khắc.
- Giai đoạn Gothic cổ điển: Đây là giai đoạn hoàn thiện những đặc trưng của mình bằng cách cân bằng hình dạng các công trình xây dựng theo đúng tỷ lệ mà nó đặt ra. Các công trình lớn tại Châu Âu dần sử dụng nhiều lối kiến trúc này trong xây dựng, tạo nên những thành công vang dội của kiến trúc Gothic.
- Giai đoạn Gothic ánh sáng: Đây là giai đoạn mà kiến trúc Gothic chuyển mình để có thể lan rộng ra khắp châu Âu. Dù bị ảnh hưởng văn hóa của nhiều quốc gia nhưng các công trình xây dựng theo kiến trúc này đều giữ được những nét độc đáo. Những đường nét đó chính là đặc điểm nhận dạng của lối kiến trúc này.
Đặc điểm điển hình của kiến trúc Gothic
Kiến trúc Gothic mặc dù được thừa hưởng nhiều nét của kiến trúc Roman nhưng vẫn có được những vẻ đẹp điển hình và nổi bật, cụ thể:
- Kiến trúc Gothic thường được sử dụng trong xây các công trình lớn như lâu đài, nhà thờ. Góp phần tạo nên vẻ đẹp bí ẩn của những nhà thờ, là sự phát triển vượt bậc trong kiến trúc.
- Những nhà thờ được xây dựng theo kiến trúc Gothic nổi bật bởi vẻ đẹp bí ẩn và kết cấu kiến trúc phân chia rõ ràng. Nhà thờ được chia thành 3 phần chính tính từ dưới mặt đất lên tới đỉnh. Cửa chính được đặt ở phần dưới cùng, sau đó là cửa sổ và cuối cùng là mái chóp nhọn
- Xung quanh các công trình xây dựng theo kiến trúc Gothic nổi bật bởi những cột nước điêu khắc. Những cột nước này có tác dụng ngăn nước mưa chảy xuống các bức tường. Mỗi cột nước khác nhau sẽ được các nghệ nhân chạm khắc thành nhiều hình thù đặc biệt và mang ý nghĩa riêng, góp phần tạo nên vẻ đẹp bí ẩn cho công trình.
Bên cạnh đó:
- Các ô cửa sổ kính thường được trang trí bằng nhiều màu sắc sặc sỡ. Không chỉ làm nổi bật vẻ đẹp của công trình, những ô cửa lớn còn giúp bên trong ngập tràn ánh sáng tự nhiên.
- Vòm nhọn là một trong những đặc điểm điển hình của kiến trúc Gothic. Thiết kế này giúp hướng trọng lượng mái dọc theo sườn của nó, hạn chế lực lên các cột của công trình.
- Ngoài vòm nhọn, kiến trúc Gothic còn sử dụng còm quạt tại những công trình ở Anh. Những đường cong của vòm được xếp thành hình quạt rất độc đáo, nổi bật thiết kế của công trình.
- Trạc là một trong những chi tiết nổi bật của kiến trúc Gothic. Đây là chi tiết được làm bằng khung đá mỏng, khảm vào những ô cửa sổ để làm giá đỡ kính. Các thanh trạc được thiết kế nhiều hoa văn thanh mảnh đầy tinh tế.
- Bên ngoài nhà thờ xây dựng theo kiến trúc Gothic thường có những cột tượng. Từng cột tượng được nghệ nhân điêu khắc tỉ mỉ mô tả nhiều nhân vật khác nhau như vua, tộc trưởng hay nhà tiên tri.
So sánh kiến trúc Roman và Gothic
Do Roman có một số khu vực nằm trong biên giới đế chế La Mã: Kiến trúc Roman chịu ảnh hưởng lớn từ phong cách kiến trúc cổ đại của La Mã. Ngoài ra, nó còn chịu ảnh hưởng một phần bởi lối kiến trúc Byzantine;
Kiến trúc Roman không tập trung ở các công trình lớn tại thành phố. Nó nằm rải rác, phân bố đều tại các địa phương;
Các loại hình kiến trúc roman không quá phong phú. Thường được ứng dụng chính vào một số công trình của giai cấp quý tộc phong kiến; Nhà thờ và các tu viện;
Kiến trúc Roman khá đơn giản và cũng không quá hoành tráng như kiến trúc La Mã cổ đại. Mặt ngoài của kiến trúc cũng không được trau chuốt: Có bề mặt thô ráp; Kích thước cửa sổ nhỏ cùng lối đi hẹp không mấy ấn tượng; Ít thấy những chi tiết hoa văn trang trí;
Các cửa cuốn trụ, vòm nôi và vòm bán cầu đã được sử dụng trong kiến trúc Roman. Tuy nhiên chúng vẫn được thực hiện với kỹ thuật khá thô sơ; làm chủ yếu từ nguyên vật liệu là đá; có hình dạng thường là vuông hoặc tròn kết hợp chữ Latinh.
Nhà thờ Roman thường có hai hoặc nhiều tháp cao ở phía Tây. Chúng có nhiều hình dạng như tròn hoặc hình trụ đứng. Thân của nhà thờ ở phía Đông sẽ được cắt thành nhánh ngang.
Những công trình kiến trúc Gothic tiêu biểu ở Việt Nam và thế giới
Không chỉ thịnh hành ở châu Âu, Gothic còn được phát triển tại Việt Nam với nhiều công trình kiến trúc nổi bật. Sau đây là những công trình kiến trúc Gothic tiêu biểu ở Việt Nam và thế giới.
Một số công trình kiến trúc Gothic ở Việt Nam
Vào thời Pháp thuộc, Gothic đã được du nhập vào nước ta qua những công trình mà thực dân Pháp xây dựng. Cho đến ngày nay, nhiều công trình lớn mang ý nghĩa lịch sử xây dựng theo lối kiến trúc này vẫn còn hoạt động và được bảo tồn.
Những công trình này đã và đang trở thành điểm tham quan du lịch thu hút nhiều khách thập phương. Sau đây là, ta cùng chiêm ngưỡng một số công trình kiến trúc Gothic tại Việt Nam
Nhà thờ đá Sapa (Lào Cai)
Nhà thờ đá Sapa (Lào Cai) là điểm tham quan quen thuộc của du khách khi tới đây nghỉ dưỡng. Nhà thờ nằm ngay tại trung tâm thị trấn Sapa và được Pháp xây dựng vào năm 1895. Toàn bộ nhà thờ được xây dựng bằng đá đẽo, các khối đá lớn được liên kết với nhau bằng cát, mật mía và vôi.
Cho đến nay, công trình này là một trong những kiến trúc cổ toàn vẹn nhất mà người Pháp còn để lại khu vực này. Trải qua thời gian dài cùng những tác động từ chiến tranh. Nhà thờ đá Sapa tuy không còn nguyên vẹn nhưng vẫn giữ được những nét đặc trưng của kiến trúc Gothic.
Nhà thờ Lớn ở Hà Nội
Một trong những công trình mang vẻ đẹp kiến trúc Gothic tại Hà Nội chính là nhà thờ Lớn. Nhà thờ Lớn được kiến trúc sư người Pháp thiết kế và tiến thành xây dựng vào năm 1864. Nhà thờ Lớn Hà Nội có chiều dài 64,5m với tháp chuông cao tới 31,5m. Là một trong những công trình hoành tráng nhất thời bấy giờ.
Đến nay, nhà thờ Lớn là một trong những địa điểm thu hút khách tham quan giữa lòng thủ đô Hà Nội. Mang trong mình vẻ đẹp tĩnh mịch và yên bình. Nhà thờ Lớn như minh chứng cho sự huy hoàng của kiến trúc Gothic tại Việt Nam.
Nhà thờ Mằng Lăng (Phú Yên)
Tại Phú Yên có một công trình mang đậm kiến trúc Gothic chính là nhà thờ Mằng Lăng. Đây là một trong những nhà thờ có tuổi đời lâu nhất tại Việt Nam còn tồn tại cho đến ngày nay.
Nét kiến trúc Gothic tại nhà thờ Mằng Lăng được thể hiện ở 2 bên nhà thờ có hai lầu chuông và thập giá tự ở chính giữa. Bên ngoài nhà thờ Mằng Lăng được sơn màu xanh xám tạo nên vẻ đẹp huyền bí giữa không gian xanh tươi. Theo các chuyên gia, kiến trúc của nhà thờ Mằng Lăng chính là sự kết hợp hài hòa giữa kiến trúc Gothic và vẻ đẹp kiến trúc Việt Nam. Được thể hiện ở các chi tiết trạm trổ trên cửa gỗ của nhà thờ.
Nhà thờ Lòng Sông (Bình Định)
Nhà thờ Lòng Sông là địa chỉ tâm linh quen thuộc của người dân Bình Định. Nơi lưu giữ nhiều nét văn hóa đặc sắc. Nhà thờ Lòng Sông được xây dựng vào năm 1864. Và trở thành một trong những nơi sinh hoạt của cộng đồng người công giáo tại khu vực Tuy Phước.
Được xây dựng theo kiến trúc Gothic, nhà thờ Lòng Sông mang vẻ đẹp bí ẩn. Với những nét đặc trưng như mái vòm cong nhọn, thập giá tự và tháp chuông.
Trải qua bao thăng trầm của lịch sử, nhà thờ vẫn giữ được nét đẹp cổ kính mà đầy uy nghiêm. Các chi tiết của nhà thờ đã được bảo toàn nguyên vẹn trước những thay đổi của thời đại.
Nhà thờ Đức Bà (TPHCM)
Nhà thờ Đức Bà là một trong những công trình được xây dựng theo kiến trúc Gothic ở Việt Nam. Đây là một trong 4 nhà thờ được Giáo hoàng công nhận là vương cung thánh đường. Thuộc 4 địa phương là Hà Nam, Nam Định, TP Hồ Chí Minh và Quảng Trị.
Không chỉ có ý nghĩa về kiến trúc, văn hóa. Nhà thờ Đức Bà còn có ý nghĩa rất quan trọng trong đời sống sống tín ngưỡng của người dân Sài Gòn.
Nhà thờ Đức Bà được xây dựng vào năm 1880 bởi kiến trúc sư người Pháp với điểm nhấn là bức tường xây bằng gạch từ Marseille. Hiện nay, nhà thờ Đức Bà là địa điểm thu hút rất đông khách du lịch tại TP. Hồ Chí Minh.
Những công trình kiến trúc Gothic nổi tiếng trên thế giới
Sau đây, Mogi cùng bạn đọc chiêm ngưỡng những công trình Gothic nổi tiếng trên thế giới:
Nhà thờ Đức Bà Paris, Pháp
Một trong những nhà thờ nổi tiếng nhất thế giới hiện nay được xây dựng theo lối kiến trúc Gothic là nhà thờ Đức Bà ở Paris, Pháp. Đây là công trình tiêu biểu với nhiều chi tiết như mái cong kiểu vòm có sườn, cửa sổ bông gió, trụ bay, kính nhiều màu và hàng loạt các chi tiết khác.
Nhà thờ Đức Bà Paris được xây dựng từ năm 1160 và hoàn thành vào 10 năm sau đó. Từ đó, nhà thờ trở thành nơi thực hành tín ngưỡng của những người theo đạo Công giáo tại thủ đô Paris. Mặc dù đã trải qua nhiều đợt trùng tu nhưng vẻ đẹp của kiến trúc Gothic vẫn được chăm sóc và giữ gìn.
Tháp đồng hồ Big Ben, Anh
Tháp đồng hồ Big Ben được coi là biểu tượng lịch sử của người Anh được xây dựng tại London. Hiện nay, tháp đồng hồ này đã được đổi tên thành tháp Elizabeth. Sau nhiều năm xây dựng, tháp đồng hồ Big Ben lần đầu đổ chuông vào năm 1859. Và đã trở thành biểu tượng cho những phẩm chất tốt đẹp của người Anh
Cấu trúc của tháp đồng hồ được chia thành 3 phần rõ ràng là phần tháp, chuông lớn và đồng hồ lớn. Những chiếc đồng hồ lớn được đặt trong khối đá vuông có độ dài cạnh 7 mét. Mặt đồng hồ được ghép bởi nhiều tấm kính. Cho đến nay, tháp đồng hồ Big Ben đã trở thành một phần không thể thiếu trong văn hóa của người dân Anh.
Tu viện Westminster, Anh
Tu viện Westminster là nhà thời được xây dựng theo kiến trúc Gothic nổi bật tại Anh. Tu viện có vai trò quan trọng trong đời sống tín ngưỡng của người dân Anh. Là nơi mà các vua hay nữ hoàng Anh tổ chức lễ đăng quang.
Điểm nổi bật trong kiến trúc của tu viện là những ngọn tháp nhọn hay tháp đôi mang đậm kiến trúc Gothic. Bên trong thánh đường của tu viện, du khách tham quan sẽ thấy bất ngờ và ấn tượng trước mái vòm cao vút với những đường nét đan chéo nhau. Các chi tiết xung quanh tu viện Westminster cũng được thiết kế tỉ mỉ và tinh xảo.
Nhà thờ chính tòa Đức Bà Amiens, Pháp
Nhà thờ chính tòa Đức Bà Amiens là nhà thờ lớn nhất nước Pháp được xây dựng vào năm 1220. Đến năm 1528, sau hơn 300 năm xây dựng thì đỉnh tháp cao nhất của nhà thờ Amiens mới được hoàn thiện.
Nhà thờ được xây dựng theo phong cách kiến trúc Gothic. Nổi bật bởi những tháp nhọn, các thập giá tự được đặt trên nóc tòa nhà. Nhà thờ có nhiều đỉnh tháp khác nhau và đỉnh cao nhất lên tới 112,70m.
Như vậy, Mogi đã giới thiệu tới bạn đọc về kiến trúc Gothic – một trong những phong cách kiến trúc sáng tạo, kiêu hãnh nhất của người Pháp. Mặc dù thời kỳ huy hoàng đã đi qua nhưng kiến trúc Gothic Pháp vẫn mãi còn tồn tại. Trở thành một trong những biểu tượng văn hóa của người Pháp.
>>>Xem thêm:
- Các mẫu nhà đẹp theo phong cách Châu Âu cực đơn giản mà cuốn hút
- Tổng hợp một số hiên nhà phong cách tạo điểm nhấn cho ngôi nhà
- Cải tạo nhà cấp 4 đẹp và siêu tối ưu chi phí
- Du lịch Sa Pa, chớ bỏ qua kiến trúc Pháp trong tuyệt tác nghỉ dưỡng của Bill Bensley
Bảo Nghi – Content Writer
