Nhắc tới nét đặc trưng trong kiến trúc cổ truyền Trung Hoa, Tứ hợp viện luôn là hình ảnh nổi bật với giá trị lịch sử và văn hóa sâu sắc. Dù không còn phổ biến trong xây dựng hiện đại, loại hình này vẫn được giới thượng lưu săn đón và có giá trị bất động sản ngày càng tăng. Vậy Tứ hợp viện là gì và vì sao lại đắt đỏ đến vậy? Mời bạn khám phá chi tiết về Tứ hợp viện trong bài viết dưới đây của Mogi.vn.
Tứ hợp viện là gì?
Tứ hợp viện (hay Tứ hợp phòng) là kiểu kiến trúc nhà ở truyền thống đặc trưng của cư dân vùng Hoa Bắc Trung Quốc. Mô hình này được thiết kế theo bố cục đối xứng, với bốn dãy nhà bao quanh một khoảng sân trung tâm, tạo thành thế khép kín theo bốn hướng Đông Tây Nam Bắc.
Thông thường, nhà chính quay mặt về hướng Nam, hai bên là nhà ngang và phía đối diện là nhà phụ, tất cả tạo nên một không gian sống hài hòa, ấm cúng và mang đậm triết lý Á Đông.
Xem thêm: Kiến Trúc Pháp Và Những Đặc Trưng Nổi Bật Bạn Nhất Định Phải Biết!
Phân loại Tứ hợp viện
Tứ hợp viện gắn liền với lịch sử lâu đời ở Trung Quốc. Mỗi khu vực địa lý tạo nên một kiểu tứ hợp viện với cấu trúc và công năng riêng, phù hợp với khí hậu và nhu cầu sinh hoạt.
*Phân theo vùng miền
Tứ hợp viện miền Bắc Trung Quốc:
- Nằm trong vùng khí hậu ôn đới, ít mưa, mùa đông lạnh.
- Sân vườn rộng, cửa lớn để đón ánh nắng sưởi ấm.
- Thiết kế ưu tiên ánh sáng, thông gió và tích nước.
- Tiêu biểu nhất là Tứ hợp viện ở Bắc Kinh.
Tứ hợp viện miền Nam Trung Quốc:
- Thuộc vùng khí hậu nhiệt đới gió mùa, mưa nhiều, ẩm thấp.
- Sân nhỏ, bốn phía nhà tạo thành khoảng trống như hình giếng.
- Thiết kế chú trọng thoát nước, lấy sáng và lưu thông không khí.
*Phân theo cấu trúc tổng thể
Theo hình dáng và số lượng sân vườn:
- Hình chữ “Khẩu” (口): Gọi là Nhị tiến Nhất viện – có một sân, hai lớp nhà.
- Hình chữ “Nhật” (日): Gọi là Tam tiến Nhị viện – có hai sân, ba lớp nhà.
- Hình chữ “Mục” (目): Gọi là Tứ tiến Tam viện – có ba sân, bốn lớp nhà.
*Phân theo chức năng từng dãy nhà
- Nhất tiến: Dãy nhà có cửa ra vào.
- Nhị tiến: Khu sảnh tiếp khách.
- Tam tiến: Khu sinh hoạt chính, thường là phòng ngủ.
- Tứ tiến: Không gian riêng cho phụ nữ và gia quyến, người ngoài không được tự tiện vào.
Xem thêm: Top 10+ công trình kiến trúc ở Việt Nam nổi tiếng Thế giới
Cấu trúc của một “Tứ hợp viện”
Tứ hợp viện truyền thống ở Bắc Kinh thường xây theo hướng Bắc – Nam, cửa chính hơi lệch về Đông Nam. Ngay từ cửa chính bước vào sẽ gặp bức bình phong, sau đó là cánh cửa dẫn vào sân trong và các gian nhà.
Tứ hợp viện có nhiều loại, phổ biến nhất là dạng một sân (hình chữ khẩu 口), hai sân (hình chữ nhật 日), hoặc ba sân (hình chữ mục 目). Mỗi sân được bao quanh bởi các dãy nhà gồm:
- Chính phòng (phía Bắc) là nơi sinh hoạt chính và họp mặt gia đình
- Sương phòng (phía Đông và Tây) dành cho con cháu
- Nam phòng dùng để ở hoặc chứa đồ.
Theo phong thủy, thiết kế “tọa Bắc hướng Nam” giúp đón ánh sáng và tránh bụi bẩn. Tuy nhiên, các phòng ở phía Đông, Tây, Nam thường nóng vào mùa hè hoặc lạnh vào mùa đông, chỉ có phòng phía Bắc là thoải mái nhất quanh năm.
Đặc điểm của Tứ hợp viện Trung Quốc
Đặc điểm của Tứ hợp viện Trung Quốc rất rõ nét trong cách phản ánh đời sống và tư tưởng truyền thống. Tứ hợp viện thể hiện sự tôn trọng thứ bậc và vai vế trong gia đình qua cách bố trí phòng ốc theo quy tắc chặt chẽ. Phòng chính rộng rãi và cao hơn, dành cho người lớn tuổi nhất trong nhà, còn con cháu thường ở các phòng bên cạnh.
Xung quanh sân trong là bốn bức tường chắn, giúp tạo ra không gian riêng tư, không cho người ngoài nhìn vào, đồng thời người trong cũng ít giao tiếp với thế giới bên ngoài. Cửa chính thường đóng kín, làm cho cuộc sống trong Tứ hợp viện trở nên khép kín và bình yên.
Khoảng sân nhỏ ở giữa là nơi gia đình tụ họp, vui chơi và nghỉ ngơi. Không gian này mang lại cảm giác tách biệt với bên ngoài, tạo nên sự yên tĩnh và thoải mái cho mọi người sống trong đó. Cách sắp xếp phòng theo tuổi tác và địa vị cũng giúp thể hiện rõ nét sự phân tầng trong xã hội xưa của Trung Quốc.
Xem thêm: Thiền Viện Trúc Lâm Phương Nam – Biểu Tượng Của Sự Thanh Tịnh Và An Lạc
Lịch sử hình thành Tứ hợp viện
Tứ hợp viện Trung Quốc hình thành cách đây hơn 2000 năm, bắt đầu từ thời Đông Chu. Qua các triều đại khác nhau, kiến trúc này phát triển và thay đổi theo từng giai đoạn lịch sử.
Trong thời nhà Hán, tứ hợp viện được ảnh hưởng bởi phong thủy, chú trọng đến âm dương ngũ hành trong việc chọn địa điểm và bố trí. Đến thời Đường, kiến trúc này kế thừa truyền thống với bố cục trước hẹp sau rộng, tiếp tục phát triển qua các đời Tống, Nguyên.
Đời Nguyên đánh dấu sự hoàn thiện hơn của tứ hợp viện, đặc biệt ở Bắc Kinh. Đến Minh – Thanh, tứ hợp viện Bắc Kinh trở nên độc đáo và cầu kỳ, nhất là trong thời Thanh. Đến nay, nhiều tứ hợp viện vẫn được bảo tồn dọc các khu vực lịch sử ở Bắc Kinh, giữ nguyên giá trị kiến trúc truyền thống.
Xem thêm: Du Lịch Tâm Linh Ngôi Chùa Hơn 100 Năm Tuổi – Chùa Nam Nhã
Tại sao Tứ hợp viện có giá cực kỳ đắt đỏ?
Giá trị của Tứ hợp viện không chỉ nằm ở kiến trúc mà còn ẩn chứa ý nghĩa văn hóa sâu sắc. Kiến trúc này đại diện cho sự hài hòa giữa con người và thiên nhiên, đồng thời thể hiện quan niệm phong thủy và trật tự xã hội lâu đời của Trung Hoa.
Ý nghĩa phong thủy và giá trị trong thiết kế kiến trúc của tứ hợp viện
Tứ hợp viện phản ánh quan niệm “Trời tròn đất vuông” trong văn hóa truyền thống qua bố cục kín đáo, gồm các phòng liên kết bằng tường bao quanh. Lối ra duy nhất ở góc đông nam được xem là cửa may mắn, theo bát quái.
Qua thời gian, kiểu kiến trúc này được hoàn thiện, trở thành mẫu truyền thống của các vương phủ, có thêm vườn hoa, hồ cá, thư phòng, tạo nên không gian riêng cho từng gia tộc.
Bố cục đối xứng và trục chính rõ ràng mang đến sự trang nghiêm, khiến nhà chính uy nghiêm hơn. Trên mái hiên, cửa và bình phong đều có chữ tượng trưng cho bình an, cát tường và phúc lành, thể hiện mong muốn may mắn cho gia chủ.
Giá trị văn hoá bền vững và không thể thay thế
Giá trị văn hóa của Tứ hợp viện bền vững và không thể thay thế vì nó mang đậm dấu ấn truyền thống đặc sắc, phản ánh sâu sắc triết lý “Trời tròn đất vuông” và lối sống hài hòa với thiên nhiên của người Trung Hoa xưa.
Kiến trúc này không chỉ là nơi ở mà còn là biểu tượng văn hóa, tinh thần gắn liền với lịch sử và phong tục lâu đời, khó có công trình hiện đại nào thay thế được.
Chi phí xây dựng rất cao do vật liệu và chi tiết làm thủ công, thường đắt hơn nhiều so với nhà kiểu phương Tây. Theo CNN, chi phí xây một ngôi nhà cổ có thể lên đến 6 đến 7,5 triệu USD.
Chuyên gia nhận định khi thị trường Trung Quốc trở nên phức tạp và con người di chuyển nhiều, kiến trúc phương Tây không còn được xem là bền vững trong đầu tư. Vì vậy, kiến trúc Trung Hoa truyền thống như Tứ hợp viện ngày càng được ưa chuộng hơn.
Xem thêm: Tham quan Văn Miếu Quốc Tử Giám – Di sản văn hoá của nhân loại
Ở Việt Nam có xây được Tứ hợp viện không?
Việc xây dựng Tứ hợp viện ở Việt Nam hoàn toàn có thể nhưng do đặc tính khép kín của kiến trúc này, nó chỉ thực sự phù hợp với những vùng có khí hậu lạnh như miền Bắc Trung Quốc. Không giống như Tứ hợp viện đóng kín hoàn toàn, nhà truyền thống Việt tạo sự thông thoáng hơn.
Kiến trúc truyền thống Việt Nam được xây dựng quần thể nhà theo dãy ngang liền kề, nhưng thường theo hình chữ L hoặc chữ U. Không giống như Tứ hợp viện đóng kín hoàn toàn, nhà truyền thống Việt tạo sự thông thoáng hơn.
Qua bài viết, bạn đã hiểu rõ hơn về Tứ hợp viện là gì, từ lịch sử hình thành đến giá trị kiến trúc và phong thủy độc đáo. Những kiến thức này giúp bạn trân trọng hơn nét văn hóa truyền thống và ý nghĩa sâu sắc của Tứ hợp viện trong cuộc sống hiện đại.
Để khám phá thêm nhiều thông tin thú vị về kiến trúc và bất động sản, hãy tiếp tục theo dõi Mogi.vn để không bỏ lỡ những bài viết hữu ích khác nhé!
Nguồn tham khảo: Tổng hợp
Xem thêm:
