Trung Quốc là một trong những quốc gia có bề dày lịch sử lâu đời với lối thiết kế cổ xưa vẫn còn lưu truyền đến ngày nay. Vậy đâu là những nghệ thuật kiến trúc Trung Quốc độc đáo và có sức ảnh hưởng nhất? Hãy cùng Mogi khám phá chi tiết hơn qua những nội dung được chia sẻ ngay sau đây.
Điểm đặc biệt trong kiến trúc Trung Quốc
Trung Quốc sở hữu những đặc điểm kiến trúc mang đậm dấu ấn lịch sử và nền văn hóa truyền thống.
Lịch sử phát triển lâu đời, trải qua nhiều triều đại phong kiến
Trong lịch sử kiến trúc Trung Quốc, cấu trúc nhà bọc quanh sân ở giữa đã xuất hiện từ thời Hạ, Chu và Thương. Việc sử dụng gỗ và kỹ thuật dầm đất cũng được phát triển song song với sự ra đời của công cụ sắt, đồng. Kinh đô thời bấy giờ được bao quanh bởi tường thành đất nền và cung điện cũng được xây dựng trên những bậc thềm cao.
Việc thống nhất đất nước từ thời Hán, Tần đã tạo điều kiện cho giao thông phát triển thuận lợi. Kỹ thuật xây dựng nhờ việc được giao lưu và trao đổi giữa nhiều vùng miền mà cũng được nâng cao hơn. Vào giai đoạn này, kiến trúc dân tộc và phong cách kiến trúc ngoại quốc đã được đúc kết và đưa vào xây dựng. Phật Giáo cũng phát triển mạnh mẽ nên càng tạo điều kiện cho những kiến trúc tôn giáo phát triển mạnh mẽ.
Thời Tống là giai đoạn đánh dấu những bước chuyển mình mạnh mẽ trong kỹ thuật xây dựng từ phong cách giản dị trang trọng sang kiểu dáng phức tạp hoa lệ hơn. Quyển “Doanh tạo pháp thức” của Lý Giới cũng xuất hiện trong giai đoạn này như sách giáo khoa về kỹ thuật đầu tiên, cung cấp những thông tin chi tiết về quá trình xây dựng.
Mãi cho đến thời Minh, Thanh, gạch mới được đưa vào sử dụng rộng rãi cho các công trình xây dựng từ lớn đến nhỏ như nhà ở, đền đài, cầu đường, thành quách,… Điều này cũng cho thấy sự tiến bộ rõ rệt trong kỹ thuật kiến trúc của người Trung Hoa.
Xem thêm: Kiến Trúc Baroque: Nghiên Cứu Nguồn Gốc Và Đặc Trưng Nổi Bật
Thiết kế kiến trúc áp dụng theo quy luật ngũ hành âm dương
Thuyết âm dương ngũ hành được tìm thấy trong sách Quốc ngữ của người Trung Hoa cổ. Theo bản ghi chép lại, người xưa luôn nhìn nhận rằng vạn vật trong vũ trụ đều mang hai nguồn năng lượng âm – dương đối lập. Việc vận dụng thuyết âm dương ngũ hành vào đời sống hằng ngày, đặc biệt là trong lối kiến trúc đã đánh dấu bước phát triển vượt bậc về tư duy, mang đến nhiều lợi ích thiết thực trong phong thủy khi xoay quanh 5 yếu tố Kim, Mộc, Thủy, Hỏa, Thổ.
Theo quan niệm của người phương Đông, một công trình kiến trúc hoàn hảo để tồn tại lâu dài cần phải cân bằng được cả hai yếu tố ngũ hành và âm dương, chẳng hạn như Tử Cấm Thành. Cụ thể:
Cố Cung có một trục chính chạy dọc từ Bắc xuống Nam chia cung điện thành hai phần gồm phía Đông tượng trưng cho dương và phía Tây tượng trưng cho âm. Các cung điện đều được bố trí ở phía Nam nhìn về phía Đông tạo ra sự cân bằng trong bố cục âm dương tổng thể.
Ngoài ra khi tham quan Tử Cấm Thành, du khách cũng có thể nhìn thấy yếu tố thuyết ngũ hành cổ đại được ứng dụng ở mọi nơi:
- Yếu tố “thổ” được thể hiện ở mái ngói vàng của các cung điện trước và sau thành, đây là màu cao quý nhất để đánh dấu đâu là trung tâm của đất nước.
- Yếu tố “hỏa” thuộc phía Nam với cổng Ngọ Môn mang hình dáng phượng hoàng chạm khắc họa tiết lửa.
- Yếu tố “thủy” nắm giữ sự sống cùng khả năng xua đuổi tà khí nên các cung điện của Tần An đều được lợp ngói đen.
- Yếu tố “kim” chính là dòng sông chảy quanh cung điện bắt đầu từ phía Bắc.
- Yếu tố “mộc” thể hiện sự sinh trưởng của vạn vật nên các khu nhà ở của hoàng tử thuộc phía Đông đều được lợp ngói xanh.
Mang đậm nét Á Đông, không ảnh hưởng bởi quốc gia xâm lược
Văn hóa kiến trúc Trung Quốc cũng thể hiện rõ nét đẹp tín ngưỡng xen lẫn truyền thống dân tộc. Điều này đã thể hiện phần nào bản sắc Trung Hoa và tính bền vững dù trải qua hàng ngàn năm lịch sử. Kiến trúc Trung Quốc không chỉ là sự kết hợp giữa vật liệu cao cấp và nghệ thuật xây dựng mà còn phản ánh phong tục tập quán, triết lý sống của dân tộc Trung Hoa.
Dù đã trải qua thời kỳ chiến tranh, giao thoa và tiếp xúc với nhiều nền văn hóa khác nhau nhưng kiến trúc Trung Quốc vẫn luôn giữ được bản sắc riêng vốn có. Điều này đã cho thấy sức mạnh kiên cường và tinh thần đoàn kết của người Trung Hoa cổ trong việc gìn giữ và phát triển văn hóa nước nhà.
Xem thêm: Kiến Trúc Pháp Và Những Đặc Trưng Nổi Bật Bạn Nhất Định Phải Biết!
Các loại hình kiến trúc Trung Quốc tiêu biểu
Hãy cùng Mogi tìm hiểu những địa điểm mang tính lịch sử góp phần không nhỏ vào nét đẹp kiến trúc Trung Quốc cổ đại dưới đây.
Kiến trúc cung điện
Các cung điện Trung Quốc được xây dựng với quy mô lớn và thường là nơi ở của các hoàng đế và gia đình hoàng tộc.
Tử Cấm Thành
Đây là một trong những công trình kiến trúc cổ đại được biết đến nhiều nhất với tên gọi khác là Cố Cung, nay thuộc trung tâm thành phố Bắc Kinh. Tử Cấm Thành là cung điện lớn nhất Trung Quốc với diện tích hơn 720.000m2 gồm 800 cung điện và 9999 gian phòng. Ngoài ra nơi đây còn được bao quanh bởi tường thành cao 11m dài hơn 3.400m.
Di Hòa Viên
Di Hòa Viên còn được gọi với cái tên khác mỹ miều không kém đó là Thanh Y Viên. Hiện nay Di Hòa Viên nằm cách trung tâm thành phố Bắc Kinh khoảng 15km về phía Tây ngoại ô. Nơi đây được xây dựng từ thời nhà Thanh với quy mô lớn cùng nhiều cảnh quan nổi bật. Di Hòa Viên còn có nghĩa là nuôi dưỡng sự ôn hòa trong tâm hồn nên các vị quan thần và hoàng đế rất thường hay lui tới.
Cố cung Thẩm Dương
Cố cung Thẩm Dương được xây dựng bởi dân tộc Mãn từ năm 1625 với hơn 4,6 vạn m2, gồm 70 kiến trúc và 300 gian phòng. Nơi đây được đánh giá chỉ thua Cố cung Bắc Kinh về hệ thống kiến trúc hoàng gia.
Kiến trúc đền miếu
Các đền miếu là nơi thờ phụng các vị thần linh, các vị anh hùng và vua của từng triều đại với lối kiến trúc mang phong cách trang trọng, uy nghi.
Chùa Lôi Phong
Chùa Lôi Phong hay chùa Hoàng Phi nằm bên bờ nam hồ Tây Trung Quốc. Một phần của hồ là khuôn viên cây xanh rộng lớn cùng mặt nước xanh biếc và bên còn lại những dãy đồi núi cao vút tạo nên bức tranh thiên nhiên vô cùng hùng vĩ. Đây là một trong những hồ nước đẹp nhất Hàng Châu Trung Quốc tính tới thời điểm hiện tại.
Chùa Thiếu Lâm
Chùa Thiếu Lâm được xây dựng trên núi Thiếu Thất – một trong năm dãy núi đồ sộ và lớn nhất Trung Quốc. Chùa cách thành phố Bắc Kinh khoảng 600km nổi tiếng với địa thế thuận lợi bao phủ bởi rừng cây thiết mộc và phong cảnh tao nhã hữu tình. Nơi đây ban đầu chỉ được xây dựng với mục đích tu hành và là nơi giảng dạy Phật pháp cho nhà sư Bạt Đà – một vị thần tăng đến từ Ấn Độ.
Chùa Thiên Ninh
Chùa Thiên Ninh được bao quanh bởi sương mù trên cao tại nhiều thời điểm trong năm đã thu hút không ít khách du lịch tò mò ghé thăm và cầu nguyện. Chùa Thiên Ninh là một trong số ít những ngôi chùa được xem là tư viện quan trọng và được chính phủ Trung Quốc bảo hộ.
Kiến trúc lăng tẩm
Lăng tẩm là nơi mai táng vua chúa, quan lại hay những nhân vật lịch sử và thường được xây dựng trên các đỉnh đồi hoặc trong rừng.
Lăng Tần Thủy Hoàng
Lăng Tần Thủy Hoàng là khu lăng mộ lớn nhất được xây dựng trong suốt chiều dài lịch sử Trung Quốc. Tòa lăng có độ hoàn thiện cao về kỹ thuật xây dựng, vật liệu và bố cục thiết kế. Kiến trúc cổ vĩ đại lăng Tần Thủy Hoàng vào năm 1987 cũng được UNESCO công nhận là di sản thế giới. Nơi đây là điểm du lịch nổi tiếng, thu hút nhất ở Tây An và nằm trong khi bảo tồn văn hóa quan trọng cấp Quốc gia.
Minh Thập Tam lăng
Minh Thập Tam lăng là quần thể công trình kiến trúc có niên đại hơn 200 đến nay được xây dựng từ thời Minh Thành Tổ Chu Đệ đến hết thời đại nhà Minh. Nơi đây ban đầu được xây dựng với mục đích chính là tôn vinh những triều đại dưới thời Chu Đệ.
Minh Thập Tam Lăng có hơn 13 lăng mộ của các vị hoàng đế nằm tại đỉnh núi cao với bốn bề được bao quanh bởi cảnh đẹp thiên nhiên hùng vĩ. Mỗi lăng mộ tại đây đều được xây hướng về phía Bắc Nam và kết nối với nhau qua con đường Thần Lộ trải dọc hai dãy núi Long Sơn và Hổ Sơn.
Thanh Du lăng
Thanh Du Lăng còn được biết đến bởi nhiều người nhờ khối kiến trúc hoành tráng được kết hợp giữa kiến trúc địa phương và nghệ thuật cổ điển xa xưa. Đây là công trình đồ sộ với nhiều cung điện, hồ nước, đình thờ tạo nên không gian cổ kính trang nghiêm.
Không chỉ nổi tiếng nhờ vẻ đẹp kiến trúc, Thanh Du Lăng còn là một trong những điểm lịch sử văn hóa quan trọng của Trung Quốc và là biểu tượng tôn vinh sự thịnh vượng của triều đại nhà Minh. Vào năm 2000, Thanh Du lăng đã được UNESCO công nhận là di sản văn hóa thế giới và thu hút được không ít du khách đến đây tham quan tìm hiểu.
Kiến trúc nhà ở
Các loại hình nhà ở trong kiến trúc Trung Quốc là những ngôi nhà truyền thống với mái chóp cong, cấu trúc gỗ hoặc đá cùng sân vườn rộng lớn.
Tứ hợp viện
Tứ hợp viện hay còn được gọi là Tứ hợp phòng. Đây là dạng kiến trúc nhà ở tổ hợp rất phổ biến tại các vùng thuộc Hoa Bắc, Trung Quốc. Tứ hợp viện thường được bao quanh bởi các phòng xây dựng theo đủ bốn hướng và sân vườn. Nhà chính sẽ nằm ở hướng Bắc nhìn ra hướng Nam và nhà ngang nằm ở hướng Tây và Đông. Lúc này sân vườn sẽ được bao quanh bởi bốn ngôi nhà nên được gọi là Tứ hợp viện.
Thổ lâu
Thổ lâu có kiến trúc như một pháo đài được người ở Phúc Kiến xây dựng bằng đất nền. Thổ lâu chỉ có một cửa chính duy nhất để đảm bảo an toàn trong thời kỳ loạn lạc. Cổng của Thổ lâu cũng được gia cố chắc chắn bằng sắt và đá, đây được xem là điểm trọng yếu của công trình.
Diêu động
Diêu độc là nhà trong hang động được xây từ đất sườn đồi với chiều dài khoảng 6 – 8m, cao 3m và rộng 3m. Kiến trúc nhà ở này sở hữu những bức tường rất dày nên có khả năng chống chịu được khí hậu khắc nghiệt. Mỗi phòng trong diêu động đều được kết nối bằng những đường hầm nhỏ. Sự đa dạng về cấu tạo và kiến trúc của những ngôi nhà này sẽ tùy thuộc vào vùng địa lý cũng như địa điểm được xây dựng.
Diêu động được xem như một minh chứng cho thời kỳ kiến trúc bền vững, tận dụng tối đa nguồn tài nguyên trong tự nhiên giúp tạo ra môi trường sống an toàn, ổn định cho người dân.
Kiến trúc vườn cảnh
Các khu vườn tại đây luôn sở hữu vẻ đẹp hài hòa giữa kiến trúc nghệ thuật và thiên nhiên hùng vĩ.
Chuyết Chính Viên
Chuyết Chính Viên được biết đến rộng rãi hơn với tên gọi Chuyết Chính Quán. Đây là một trong những tụ điểm lịch sử văn hóa quan trọng được chính phủ công nhận. Chuyết Chính Viên tựa như một ngôi làng cổ nằm ở hạ lưu sông Mã huyện Đông Bình tỉnh Chiết Giang.
Chuyết Chính Viên cũng được ca ngợi với kiến trúc cổ điển cùng hơn 400 năm trải dài trong lịch sử. Hệ thống nhà ở tại đây phần lớn được xây dựng theo lối kiến trúc truyền thống gồm những khu vườn rộng lớn và mái nhà cong.
Ngoài kiến trúc độc lạ, nơi đây còn rất nổi tiếng với văn hóa dân gian như những khu vực trình diễn nghệ thuật ca hát, lễ hội truyền thống và các trò chơi dân gian. Du khách đến đây tham quan cũng rất quan tâm đến sự phong phú trong văn hóa dân gian Trung Quốc và không gian yên bình tại đây.
Vườn Minh Viên
Vườn Minh Viên là điểm du lịch khá nổi tiếng tại Trung Quốc thuộc Tây Nam, Quảng Châu. Khu vườn này được xây dựng từ thế kỷ 16 dưới thời nhà Minh. Đây cũng là một trong những nơi lưu giữ nhiều nhất di tích lịch sử quý giá và là biểu tượng của sự thịnh vượng năm xưa.
Vườn Minh Viên cũng nổi tiếng nhờ cảnh quan đẹp mắt, nghệ thuật khi kết hợp giữa yếu tố vườn cảnh và phong cách kiến trúc truyền thống Trung Quốc. Hằng năm, nơi đây thu hút hàng nghìn du khách đến tham quan và trải nghiệm phong cảnh hữu tình với hồ nước, cầu gỗ, cây cỏ xanh tươi, nhà cô, vườn cây ăn trái, vườn hoa,…
Di Hòa Viên
Di Hòa Viên hay Thanh Y Viên còn được biết đến với tên gọi Cung điện mùa hè. Di Hòa Viên là khu vườn đẹp nhất Hàng Châu, cách thành phố Bắc Kinh khoảng 15km. Di Hòa Viên cũng thu hút hàng triệu khách du lịch mỗi năm với cầu gỗ uốn lượn và hồ nước trong xanh. Nơi đây nổi tiếng nhờ không gian yên bình, cảnh vật hữu tình khác xa với những tòa nhà chọc trời thành phố.
Bên cạnh đó, Di Hòa Viên còn là di sản văn hóa được chính phủ Trung Quốc bảo tồn. Nơi đây chắc chắn là điểm đến không thể bỏ qua cho những du khách muốn tham quan và khám phá về văn hóa lịch sử Trung Hoa.
Những yếu tố quan trọng trong kiến trúc Trung Quốc
Sự đa dạng và phong phú trong kiến trúc Trung Hoa cổ đại được tạo nên từ nhiều yếu tố khác nhau.
Phong thuỷ
Trong kiến trúc Trung Quốc, phong thủy là một trong những yếu tố được xem trọng nhất vì có khả năng tối ưu nguồn năng lượng cho không gian sống. Việc lựa chọn vị trí, cấu trúc và hình dạng của công trình đều có thể bị ảnh hưởng và thay đổi nếu không hợp phong thủy. Điều này cũng giúp gia chủ tạo ra sự cân bằng về ngũ hành và môi trường sống.
Cấu trúc
Cấu trúc nhà ở trong kiến trúc Trung Quốc đều được xây dựng dựa trên nguyên tắc của sự vững chắc và cân bằng. Mỗi công trình từ xưa đến nay đều có cấu trúc chắc chắn nhờ việc sử dụng các nguyên vật liệu như gạch, gỗ và đá để tạo ra khung dầm mạnh mẽ.
Trang trí
Yếu tố trang trí được ứng dụng trong kiến trúc Trung Quốc nhằm tôn lên các giá trị văn hóa và tôn giáo đặc sắc. Những họa tiết truyền thống luôn được ưu tiên sử dụng trong nhiều công trình có thể kể đến như rồng, phụng, hoa mai, sư tử, hoa đào,…
Vật liệu
Những vật liệu được ưu tiên sử dụng trong các kiến trúc Trung Hoa thường là gạch, ngói, gỗ và đá. Mọi thứ đều cần được lựa chọn cẩn thận để tạo ra những công trình đẹp mắt và bền vững nhất. Đặc biệt, gạch và đá là hai vật liệu được sử dụng nhiều nhất vì có độ bền cao nhưng giá thành lại rất phải chăng, phù hợp với mức sống của người dân thời bấy giờ.
Lời kết
Trên đây là những thông tin liên quan đến nghệ thuật kiến trúc Trung Quốc. Có thể thấy rằng đây là một trong những quốc gia sở hữu nhiều công trình quy mô có giá trị lịch sử nhất thế giới. Đừng quên theo dõi Mogi để đón thêm nhiều kiến thức hữu ích khác.
Có thể bạn quan tâm:
- 10 công trình kiến trúc cổ đại phương Đông nổi tiếng
- Kiến Trúc Đông Dương Là Gì? Hành Trình Thế Kỷ Của Kiến Trúc Đông Dương
- 20+ Các Phong Cách Kiến Trúc Từ Cổ Đại Đến Hiện Đại
