Ấn Độ là một quốc gia rộng lớn, nổi bật với nền văn hóa phong phú và lịch sử lâu đời. Được biết đến không chỉ bởi cảnh quan thiên nhiên hùng vĩ và hoang sơ, đất nước này còn gây ấn tượng mạnh với những công trình kiến trúc đặc sắc và độc đáo. Hãy cùng Mogi.vn tìm hiểu những công trình kiến trúc Ấn Độ đẹp nhất, chắc chắn sẽ là điểm đến hấp dẫn không thể bỏ qua cho du khách toàn cầu.
1. Khám phá lịch sử kiến trúc Ấn Độ
Ấn Độ là một quốc gia với nền văn hóa lâu đời và đa dạng, điều này được thể hiện rõ nét qua lịch sử kiến trúc phong phú của đất nước này. Từ những ngôi đền cổ kính đến các cung điện nguy nga tráng lệ, kiến trúc Ấn Độ là sự kết hợp hài hòa giữa tôn giáo, văn hóa và nghệ thuật. Hãy cùng khám phá những kiến trúc Ấn Độ mang đậm nét lịch sử gay dưới đây:
1. Kiến trúc Ấn Độ Giáo
Thời kỳ hậu Gupta (thế kỷ 6-9) đánh dấu sự chuyển giao từ Phật giáo sang Ấn Độ giáo, đồng thời cũng là giai đoạn mà kiến trúc đền đài Ấn Độ có những bước phát triển vượt bậc. Các công trình kiến trúc nổi bật của thời kỳ này không chỉ thể hiện sự sáng tạo và tài năng của các nghệ nhân mà còn phản ánh những giá trị tâm linh và triết lý sâu sắc của Ấn Độ giáo.
Dưới đây là một số đặc điểm và công trình tiêu biểu của kiến trúc Ấn Độ thời kỳ hậu Gupta:
- Các đền thờ ngoài trời dần thay thế các chùa hang, với kiến trúc đồ sộ và cầu kỳ hơn.
- Nhiều đền thờ được đẽo từ đá núi lửa nguyên khối, thể hiện quan niệm vũ trụ luận của Ấn Độ, như đền thờ ở Mahabalipuram và Ellora.
- Đền thờ Lingaraja ở Bhuvaneshwar được xây dựng bằng gạch, có diện tích rộng lớn với những tháp đồ sộ và trang trí hình vành khăn độc đáo.
- Các đền thờ ở miền Nam Ấn Độ có kiến trúc đặc trưng với các tháp tam quan và tường bao quanh.
- Điêu khắc trang trí trên tường và mái đền rất phong phú, gần như chiếm hết không gian, tạo nên sự tráng lệ và huyền bí.
- Pho tượng đồng Shiva Nataraja là một trong những tác phẩm điêu khắc nổi tiếng nhất của thời kỳ này.
- Một số công trình kiến trúc tiêu biểu khác: cụm thánh tích Mahabalipuram, Pandava Ratha, v.v.
2. Kiến trúc Phật Giáo
Phật giáo – Một trong những tôn giáo lớn và có ảnh hưởng sâu rộng trên thế giới, đã trở thành nguồn cảm hứng vô tận cho nhiều lĩnh vực nghiên cứu học thuật. Cuộc đời của Đức Phật cũng là đề tài hấp dẫn đối với các nghệ nhân tạo hình và kiến trúc, thúc đẩy sự ra đời và phát triển của nhiều công trình nghệ thuật Phật giáo.
Kể từ khi ra đời vào khoảng thế kỷ VI TCN, kiến trúc Phật giáo đã hình thành hai loại hình chính, mỗi loại mang những đặc điểm riêng biệt và ý nghĩa sâu sắc.
- Stupa: Loại hình kiến trúc thờ thánh tích, có hình dáng như một tháp và đồng thời cũng là nơi đặt thánh tích, di tích (hay xá lị) của Đức Phật. Stupa còn được xem như một dạng mộ táng đặc biệt trong Phật giáo.
- Chùa: Loại hình kiến trúc thứ hai, là nơi thờ hình tượng Phật và cũng là nơi sinh hoạt, tu hành của các nhà sư. Chùa Phật giáo thường có không gian rộng lớn, trang nghiêm và thanh tịnh.
3. Kiến trúc Hồi Giáo
Phần lớn các công trình kiến trúc Hồi giáo, bao gồm cả các thánh đường, đều có những nét đặc trưng chung như mái vòm và hoa văn trang trí cầu kỳ trên tường, mái, cột và trần nhà. Điểm nổi bật là các đường viền và họa tiết được tạo nên bởi bàn tay của những nghệ nhân tài ba, sử dụng các vật liệu như thủy tinh và pha lê đa sắc, tạo nên vẻ đẹp lấp lánh và ấn tượng.
Xem thêm: 10 công trình kiến trúc cổ đại phương Đông nổi tiếng
Nét đặc trưng bản sắc văn hoá của kiến trúc Ấn độ
Trải qua nhiều triều đại và sự ảnh hưởng của các tôn giáo khác nhau, kiến trúc Ấn Độ đã hình thành nên một bản sắc văn hóa độc đáo và đặc trưng. Dưới đây là những nét đặc trưng của bản sắc văn hóa trong kiến trúc Ấn Độ:
Sử dụng đá hoa cương
Kiến trúc Ấn Độ nổi bật với việc sử dụng các loại đá cứng như đá hoa cương làm vật liệu chính. Đá hoa cương không chỉ sở hữu vẻ đẹp tự nhiên mà còn rất dễ điêu khắc, cho phép các nghệ nhân tạo nên những hình thù tinh xảo và chi tiết sắc nét. Nhờ đó, các công trình kiến trúc Ấn Độ trở nên vô cùng ấn tượng và đậm chất nghệ thuật.
Việc khai thác tối đa tính chất của loại đá quý này đã trở thành một dấu ấn riêng, phân biệt nền kiến trúc Ấn Độ với các nền kiến trúc khác trên thế giới. Từ những ngôi đền linh thiêng cho đến các lâu đài, pháo đài, mỗi công trình đều thể hiện sự tinh tế và tỉ mỉ trong khâu thiết kế và thi công.
Xây dựng hành lang lớn
Một đặc điểm nổi bật khác của kiến trúc Ấn Độ là các hành lang rộng lớn. Những hành lang này, giống như những quảng trường, thường được kết hợp với các hàng cột đá cao và đồ sộ, tạo nên một cảnh quan ấn tượng mà du khách sẽ thường xuyên thấy khi tham quan.
Thiết kế điêu khắc công phu và đẹp mắt
Một đặc điểm nổi bật khác của kiến trúc Ấn Độ là sự tinh xảo và đẹp mắt của các tác phẩm điêu khắc. Bất kể là đền thờ hay chùa chiền, du khách sẽ dễ dàng nhận thấy những hình ảnh thần linh và các anh hùng dân gian được chạm khắc tỉ mỉ trên tường và cột.
Xem thêm: Dấu ấn nghệ thuật kiến trúc Chăm Pa bạn nên biết
2. Những công trình kiến trúc Ấn Độ đẹp và nổi tiếng nhất
Những công trình kiến trúc nổi tiếng của Ấn Độ không chỉ là những tuyệt tác nghệ thuật mà còn là biểu tượng của lịch sử, tín ngưỡng và sự phát triển của đất nước này. Sau đây là những công trình kiến trúc Ấn Độ đẹp và nổi tiếng nhất mà bạn không thể bỏ qua:
1. Đền Taj Mahal
Taj Mahal – Một kiệt tác kiến trúc vĩ đại, là biểu tượng của tình yêu lãng mạn và sự quyền lực của đế chế Mughal. Được xây dựng bởi Hoàng đế Shah Jahan để tưởng nhớ người vợ yêu quý của mình, Hoàng hậu Mumtaz Mahal, Taj Mahal đã trở thành một trong những kỳ quan của thế giới. UNESCO đã công nhận nó là Di sản Thế giới vào năm 1983, miêu tả nó là “một kiệt tác được cả thế giới chiêm ngưỡng trong số các di sản thế giới”.
Những điểm nổi bật về Taj Mahal mà bạn nên biết như:
- Kiến trúc đối xứng tuyệt đẹp trên nền móng hình vuông
- Bốn cửa vòm, ban công, và cửa sổ được trang trí tinh xảo
- Chủ yếu được xây dựng bằng đá cẩm thạch trắng – màu sắc chủ đạo của kiến trúc Hồi giáo
- Biểu tượng của tình yêu lãng mạn giữa Hoàng đế Shah Jahan và Hoàng hậu Mumtaz Mahal
- Món quà đặc biệt được Hoàng đế yêu cầu xây dựng để dành tặng cho người vợ quá cố
2. Đền Vàng ( Harmandir Sahib)
Đền Vàng, hay còn được gọi là Harmandir Sahib, là một trong những biểu tượng tâm linh quan trọng nhất của đạo Sikh. Nằm tại thành phố Amritsar, bang Punjab của Ấn Độ, ngôi đền này không chỉ là điểm đến tâm linh mà còn là một kiệt tác kiến trúc đáng kinh ngạc. Được xây dựng vào năm 1574, Đền Vàng đã trở thành trung tâm tín ngưỡng và niềm tự hào của cộng đồng Sikh trên toàn thế giới.
Những điểm nổi bật về Đền Vàng có thể kể đến như:
- Bề mặt ngoài và các mái vòm của đền được dát bằng 100kg vàng ròng, tỏa sáng rực rỡ dưới ánh mặt trời.
- Không có công trình kiến trúc nào xung quanh đền vượt qua độ cao của các thành đường, tôn lên vẻ đẹp lộng lẫy và sự huyền bí.
- Âm thanh cầu nguyện và tiếng chuông vang vọng trong không gian, tạo nên bầu không khí tâm linh đặc biệt.
- Là điểm đến tâm linh quan trọng của tín đồ đạo Sikh trên toàn thế giới.
- Kiến trúc độc đáo, kết hợp giữa phong cách Mughal và Rajput.
- Nằm giữa một hồ nước trong xanh, tạo nên khung cảnh yên bình và thư thái.
3. Cụm thánh tích Mahabalipuram
Cụm thánh tích Mahabalipuram là một trong những di sản kiến trúc Ấn Độ giáo nổi tiếng nhất, được xây dựng vào khoảng thời gian từ năm 630 đến 715. Một số đặc điểm nổi bật của cụm thánh tích Mahabalipuram có thể kể đến như:
- Bao gồm nhiều ngôi đền Ấn Độ giáo với quy mô và kiến trúc đa dạng.
- Các ngôi đền được tạc trực tiếp vào những tảng đá liền khối, thể hiện kỹ thuật điêu khắc đá xuất sắc của các nghệ nhân thời bấy giờ.
- Nổi bật trong cụm thánh tích là các catha (thiên xa) và đền thờ thần Si-va có tên là Đền ven biển, được xây dựng hoàn toàn bằng đá.
- Xung quanh các ngôi đền là những bức tượng đá lớn, mô phỏng hình ảnh các loài vật như voi, sư tử, bò, v.v., tạo nên không gian tâm linh độc đáo.
Trong cụm thánh tích Mahabalipuram, có tám thiên xa bằng đá nổi bật, trong đó năm thiên xa mang tên những người anh em nhà Pandava trong sử thi Mahabharata đặc biệt thu hút sự chú ý. Những thiên xa này có những đặc điểm tiêu biểu như:
- Mỗi thiên xa có kiến trúc và hình dáng riêng biệt, thể hiện sự đa dạng và sáng tạo trong nghệ thuật điêu khắc đá.
- Thiên xa nổi bật nhất có hình dáng vuông, với mỗi cạnh dài 8,85 mét và chiều cao 12,2 mét.
- Mái của thiên xa này gồm ba tầng, thu nhỏ dần về phía đỉnh, tạo nên một cấu trúc độc đáo và ấn tượng.
- Hai tầng mái phía dưới có hành lang bao quanh, được trang trí bằng các tháp nhỏ tinh xảo.
- Tầng mái trên cùng là một khối vòm tròn lớn, góp phần tạo nên vẻ hoành tráng và mạnh mẽ cho toàn bộ công trình.
Nghệ thuật điêu khắc đá ở Mahabalipuram thể hiện sự đa dạng và phong phú trong các đề tài, nhưng đồng thời cũng toát lên một phong cách nghệ thuật đặc trưng. Các tác phẩm điêu khắc tại đây mang đậm dấu ấn của sự mạnh mẽ, sinh động, chính xác và hoành tráng. Sự kết hợp hài hòa giữa kiến trúc độc đáo của các ngôi đền và những hình phù điêu khổng lồ đã tạo nên một kỳ quan nghệ thuật đáng kinh ngạc ở miền Nam Ấn Độ.
Chính vì vậy, không có gì ngạc nhiên khi một số nhà khoa học đã ví khu đền Mahabalipuram như đỉnh Everest của nghệ thuật cổ trung đại Ấn Độ, khẳng định tầm vóc và giá trị to lớn của di sản văn hóa này.
Xem thêm: Top 15+ công trình kiến trúc nổi tiếng trên Thế giới
4. Lăng mộ Humayun
Lăng mộ Humayun được đánh giá là một kiệt tác kiến trúc vĩ đại của đế chế Mughal, là một trong những công trình kiến trúc đẹp nhất thế giới. Được UNESCO công nhận là Di sản Thế giới vào năm 1993, lăng mộ này không chỉ là một điểm đến du lịch nổi tiếng mà còn là nguồn cảm hứng to lớn cho kiệt tác Đền Taj Mahal sau này.
Sự trang nghiêm và vẻ đẹp của lăng mộ đã khiến nó trở thành một trong những công trình kiến trúc đáng tự hào nhất của Ấn Độ.
Những điểm nổi bật về Lăng mộ Humayun:
- Cao 47m, gồm 2 tầng, với mái vòm trên cùng được làm bằng đá cẩm thạch trắng tuyệt đẹp
- Phần còn lại được xây dựng bằng đá sa thạch đỏ, là công trình đầu tiên sử dụng đá sa thạch đỏ với quy mô lớn như vậy
- Được xem là một trong “những tòa nhà đẹp nhất thế giới” và là nguồn cảm hứng cho Đền Taj Mahal
- Kiến trúc độc đáo, kết hợp giữa phong cách Mughal và Persơ
- Bao quanh là vườn cảnh quan đẹp mắt với hồ nước và đài phun nước
- Là nơi an nghỉ cuối cùng của Hoàng đế Humayun và nhiều thành viên khác trong gia đình Mughal
5. Cung điện Mysore
Cung điện Mysore là một trong những công trình kiến trúc đẹp nhất của Ấn Độ, nổi tiếng với vẻ lộng lẫy và sang trọng. Tọa lạc tại bang Karnataka, miền nam đất nước, cung điện này được xây dựng từ thế kỷ XIV nhưng phải đến năm 1912 mới hoàn thành. Nơi đây từng là nơi ở của gia đình hoàng gia Wodeyars, một dòng dõi cai trị Ấn Độ từ năm 1399 đến 1950.
Những điểm nổi bật của Cung điện Mysore:
- Là sự kết hợp của nhiều phong cách kiến trúc khác nhau như Hindu, Hồi giáo, Rajput và Gothic.
- Nổi bật với các chi tiết được sơn rất tinh tế và tỉ mỉ, tạo nên một không gian lộng lẫy và bắt mắt.
- Từng là nơi ở của gia đình hoàng gia Wodeyars, một dòng dõi cai trị Ấn Độ trong nhiều thế kỷ.
- Được xây dựng từ thế kỷ XIV nhưng phải đến năm 1912 mới hoàn thành.
- Là một trong những cung điện lộng lẫy và sang trọng nhất ở Ấn Độ.
6. Đền Ranakpur Jain
Đền Ranakpur Jain là một kiệt tác kiến trúc Phật giáo Ấn Độ, nổi bật với vẻ đẹp và sự tinh xảo. Được xây dựng vào thế kỷ XV, ngôi đền này nằm trên sườn Thung lũng Avalis thuộc tỉnh Rajasthan, phía tây Ấn Độ. Công trình này do thương nhân giàu có Dharma Shah xây dựng dưới sự bảo trợ của vua Rajput, Rana Kumbha.
- Diện tích: Khoảng 4500 mét vuông
- Vật liệu xây dựng: Đá cẩm thạch trắng
- Cấu trúc chính:
- 4 ngôi đền chính
- 4 sảnh
- 4 cổng
- 67 mái vòm
- 29 điện thờ
- Đặc điểm kiến trúc: Chạm khắc vô cùng tinh xảo, khéo léo và đẹp mắt
7. Khu hang động Ajanta
Hang động Ajanta là một di sản văn hóa vô cùng quan trọng của Ấn Độ. Nằm ở lưng chừng núi, bên dưới là lưu vực và dòng sông Waghora uốn khúc, khu vực này chứng kiến sự phát triển của Phật giáo tại đất nước này. Những điểm đáng chú ý về Hang động Ajanta bao gồm:
- Được tạo ra trong hai thời kỳ khác nhau, khoảng năm 200 và năm 600 trước Công nguyên.
- Chạm khắc từ những ngọn núi đá đồ sộ, tạo nên những công trình kiến trúc hùng vĩ.
- Bố cục giống chùa, bao gồm chánh điện, trai tăng và tăng xá.
- Chứng tích lịch sử vô cùng quan trọng cho sự phát triển của Phật giáo tại Ấn Độ.
Xem thêm: Điểm danh TOP 10 công trình kiến trúc nổi tiếng nhất thế giới
8. Đền Sri Ranganathaswamy – ngôi đền cổ nhất thế giới
Được thiết kế và xây dựng theo phong cách kiến trúc Dravidian phát triển ở miền nam Ấn Độ, ngôi đền này đạt đến đỉnh cao vào cuối thế kỷ XVI. Những điểm đáng chú ý về Đền Sri Ranganathaswamy có thể nói đến như:
- Là ngôi chùa lớn nhất ở Ấn Độ và một trong những quần thể kiến trúc tôn giáo lớn nhất thế giới.
- Thu hút nhiều du khách với thiết kế cổng mang đậm văn hóa Ấn Độ giáo, được gọi là Rajagopuram (đền tháp Hoàng tộc).
- Cổng Rajagopuram có 11 tầng, kích thước nhỏ dần khi lên tới đỉnh.
- Là một kiệt tác kiến trúc đặc trưng của phong cách Dravidian miền nam Ấn Độ.
9. Đền mặt trời Konark
Đền Mặt Trời Konark là một kiệt tác kiến trúc Phật giáo nổi tiếng của Ấn Độ. Được xây dựng từ năm 1238 đến 1264 dưới triều đại vua Narasimha Deva, nó là biểu tượng của thời kỳ thịnh vượng nhất của Phật giáo tại Ấn Độ. Ngôi đền nằm bên ngoài thành phố Puri, tiếp giáp với bờ biển xinh đẹp của Vịnh Bengal.
Những điểm đặc biệt của Đền Mặt Trời Konark:
- Là ngôi đền lớn nhất trong văn hóa Ấn Độ
- Được thiết kế theo hình dáng một cỗ xe khổng lồ
- Có 7 con ngựa đá kéo và 12 cặp bánh xe, tượng trưng cho ngày trong tuần và tháng trong năm
- Là biểu tượng kiến trúc Phật giáo tiêu biểu
10. Pháo đài đỏ Agra
Được xây dựng từ năm 1639 bởi Hoàng đế Mogul thứ 5 Shah Jahan, pháo đài Đỏ Agra là một pháo đài lớn bằng đá sa thạch đỏ nằm bên bờ sông Yamuna tại bang Uttar Pradesh, miền trung Ấn Độ.
Những điểm đặc biệt của Pháo đài Đỏ Agra:
- Được xây dựng chủ yếu bằng đá sa thạch đỏ nổi bật, đem lại tên gọi “Pháo đài Đỏ”
- Có diện tích rộng lớn 92,6 ha, bao gồm nhiều công trình phục vụ triều đình
- Là nơi sinh sống, làm việc và giải trí của nhà vua
- Được xây dựng theo phong cách kiến trúc Mogon – một phong cách tổng hợp các nền văn hóa Ấn Độ, Ba Tư, Thổ Nhĩ Kỳ và Hồi giáo
11. The Lake Palace
The Lake Palace là một trong những khách sạn sang trọng và nổi tiếng nhất tại Ấn Độ. Nằm giữa hồ Pichola ở thành phố Udaipur, cung điện này được xây dựng vào năm 1743 bởi hoàng gia triều đại Mewar như một khu nghỉ mát mùa hè. Những điểm nổi bật của The Lake Palace:
- Được chế tác từ đá cẩm thạch trắng lộng lẫy, tạo nên không gian lãng mạn
- Trông giống như một tòa lâu đài nổi trên mặt nước, vừa sang trọng vừa mang đậm phong cách kiến trúc Ấn Độ
- Là một trong những khách sạn sang trọng bậc nhất tại Ấn Độ
- Nằm giữa hồ Pichola, tạo nên khung cảnh thơ mộng và lãng mạn
12. Cung điện gió Hawa Mahal
Được xây dựng vào năm 1798 dưới thời trị vì của Maharaja Sawai Pratap Singh tại Jaipur, Rajasthan, miền bắc Ấn Độ, Hawa Mahal đã trở thành biểu tượng của thành phố màu hồng này.
Những điểm nổi bật của Cung điện Gió Hawa Mahal:
- Nổi tiếng với vô số ô gió trên 5 tầng, tạo nên vẻ đẹp độc đáo
- Là sự kết hợp hài hòa giữa kiến trúc Hindu và Hồi giáo
- Các chi tiết, lan can được chạm khắc tinh xảo, tạo nên vẻ hoàng gia và quý phái
- Là điểm nhấn du lịch nổi tiếng của thành phố Jaipur màu hồng
Bài viết trên đã giới thiệu về những công trình kiến trúc Ấn Độ độc đáo và hoành tráng mà bạn không nên bỏ lỡ trong cuộc đời. Hy vọng rằng bạn đã có được cái nhìn tổng quan về những kiệt tác kiến trúc Ấn Độ qua bài viết này. Để khám phá thêm nhiều chủ đề hấp dẫn khác, bạn hãy truy cập Mogi.vn nhé!
Xem thêm:
- Nét đặc trưng của kiến trúc Trung Quốc và các công trình tiêu biểu
- Kiến Trúc Baroque: Nghiên Cứu Nguồn Gốc Và Đặc Trưng Nổi Bật
- 20+ Các Phong Cách Kiến Trúc Từ Cổ Đại Đến Hiện Đại
