Móng đơn là gì? Những lưu ý trong thi công công trình xây dựng

Móng đơn là một khái niệm rất thông dụng trong ngành xây dựng. Tuy nhiên để biết chính xác móng đơn là gì? Móng đơn có công dụng như thế nào? Cấu tạo, phân loại, ưu nhược điểm ra sao hẳn không nhiều người biết. Với các công trình xây dựng chọn móng đơn có phù hợp không? Hãy cùng Mogi.vn tìm hiểu tất cả mọi thông tin về móng đơn nhé!

Móng đơn là gì?

Về kích thước cũng như hình dáng thì móng đơn có nhiều loại. Ví dụ như hình tròn, hình vuông hoặc chữ nhật. Vì vậy tùy vào quy mô công trình thì hình dáng và kích thước móng đơn cũng sẽ khác nhau. Việc thi công móng đơn sẽ tiết kiệm chi phí, nhưng lại kén công trình. Vì vậy trước khi bắt công vào thi công thì các kỹ sư sẽ nghiên cứu kỹ điều kiện trước để quyết định có thi công được móng đơn hay không.

Tham khảo thêm: Móng băng và những lưu ý khi thiết kế móng băng trong xây dựng

Cấu tạo của móng đơn

Về phần cấu tạo của móng đơn thì khá là đơn giản. Bao gồm 1 bê tông cốt thép dày và tạo thành hình trụ duy nhất. Trụ này sẽ có nhiệm vụ tiếp thu tải trọng từ công trình. Sau đó truyền tải trọng đó phân tán xuống nền công trình. Còn về phần lực ma sát, lực dính của đất xung quanh móng sẽ được bỏ qua. Chi tiết hơn thì cấu tạo của móng đơn có 4 phần sau:

• Móng (bản móng): Có đáy dạng chữ nhật, bị vát có độ dốc vừa phải. Móng được tính toán để sao cho có kích thước hợp lý. Các kiến trúc sư khi thiết kế sẽ cân đối để cho phù hợp với tổng thể của cả công trình.
• Giằng móng (đà kiềng): Phần này có tác dụng đỡ tường ngăn bên trên cũng như làm giảm độ lún lệch giữa các móng trong toàn bộ công trình. Nếu giằng móng mà được kết hợp làm dầm móng để giảm độ lệch tâm móng thì phải tính toán nó như một dầm trong kết cấu khung.
• Cổ móng: Phần kích thước của cổ móng có thể bằng với cột tầng trệt. Nhưng cổ móng thường được mở rộng thêm sang mỗi phía 2,5cm. Điều này sẽ giúp tăng lớp bê tông bảo vệ cốt thép trong cổ móng
• Lớp bê tông lót: Thường dày 100, phần bê tông đá 4×6 hoặc bê tông gạch vỡ, vữa xi măng mác 50÷100. Lớp này có tác dụng làm sạch và phẳng hố móng cũng như chống mất nước xi măng. Mặt khác nó còn được làm ván khuôn để đổ phần bê tông móng

Phân loại móng đơn: 

Để phân loại móng đơn cần phải dựa theo nhiều tiêu chí. Tuy nhiên tựu chung lại thì có 1 số cách phân loại phổ biến nhất như dưới đây

Phân loại dựa vào độ cứng của móng

Dựa vào độ cứng thì có thể thấy móng đơn được chia thành 3 loại. Đó là mềm, cứng và cứng hữu hạn

• Móng đơn mềm: Đây là loại móng có khả năng biến dạng cùng cấp với đất nền. Móng có khả năng biến dạng lớn, chịu uốn nhiều, móng mềm và có tỉ lệ cạnh dài/ngắn > 8
• Móng đơn cứng: Về loại móng này thì có độ cứng rất lớn đến cực kỳ lớn. Còn khả năng biến dạng thì lại rất bé, gần như là bằng 0. Chất liệu làm nên móng đơn cứng chính là gạch, đá và bê tông.
• Móng cứng vừa và cứng hữu hạn: Loại móng bê tông cốt thép này có tỷ lệ cạnh dài/cạnh ngắn ≤ 8. Về độ cứng thì tương đối, tuy nhiên cứng hơn móng mềm và nhỏ hơn móng cứng.

Phân loại dựa vào đặc điểm của tải trọng

Móng đơn được chia thành 5 loại phổ biến sau đây:

•  Chịu tải trọng đúng tâm
•  Chịu tải trọng lệch tâm.
•  Móng các công trình cao (bể chứa, tháp nước, ống khói,…).
•  Móng thường chịu lực ngang lớn (đập nước, tường chắn …).
•  Móng chịu tải trọng thẳng đứng và moment nhỏ.

Phân loại dựa vào phương thức chế tạo

Nếu dựa theo phương thức chế tạo thì móng đơn sẽ được chia làm 2 loại: móng toàn khối & móng lắp ghép. Cụ thể như sau:

• Móng toàn khối: Được làm bằng các vật liệu khác nhau. Và được chế tạo ngay tại vị trí có công trình xây dựng (móng đổ tại chỗ).
• Móng lắp ghép: Móng được hình thành do nhiều khối lắp ghép chế tạo sẵn ghép lại với nhau khi thi công móng tại công trình.

Phân loại dựa vào chất liệu

• Móng đơn thép: Móng sẽ được tạo nên từ thép chất lượng. Có thể gia công ngay tại hiện trường phần cốt thép móng đơn. Tất nhiên phải đảm bảo đúng quy cách của bản vẽ kỹ thuật. 
• Móng đơn cừ tràm: Cần phải xử lý nền móng cứng trước thì mới có thể thi công móng đơn cừ tràm thật vững chắc. Đây là biện pháp được sử dụng nhiều trong ngành xây dựng. 

Tham khảo thêm: Cây trồng ban công – tổng hợp 29 loại vừa đẹp vừa dễ chăm sóc

Móng đơn được dùng trong công trình nào?

Loại móng này chỉ thích hợp để sử dụng trong một số trường hợp nhất định. Tuy đây là loại móng có chi phí rẻ nhưng cũng có khá nhiều khuyết điểm. Do vậy khi đất nền có sức chịu tải tốt và tải trọng ngoài không lớn lắm thì mới nên áp dụng móng đơn

• Công trình thấp tầng.
• Tải trọng nhẹ và không thống nhất từ ​​cấu trúc thượng tầng được áp dụng..
• Nếu gần công trình xây dựng có một kênh nước hoặc hệ thống thoát nước sâu 

Ưu & nhược điểm

Ưu điểm:

• Tiết kiệm chi phí 
• Thời gian thi công nhanh
• Phù hợp với các công trình có quy mô nhỏ và thấp tầng

Nhược điểm:

• Loại móng này không có khả năng chịu lực cao do vậy sẽ không thích hợp với các công trình lớn
• Nếu vẫn dùng móng đơn cho công trình mà điều kiện không tương thích có thể gây lún nứt
• Không sử dụng được ở vùng đất yếu

Quy trình thi công móng đơn tiêu chuẩn

Để đảm bảo về mặt thẩm mỹ cũng như kết cấu của móng đạt chuẩn, quy trình thi công cần phải trải qua các bước sau đây:

Bước 1: Chuẩn bị sẵn sàng mặt bằng và đầy đủ trang thiết bị thi công

Ngay sau khi công đoạn khảo và trắc địa hoàn tất thì phương án thi công móng đơn sẽ được lựa chọn. Ở bước này chủ đầu tư cần phải chuẩn bị tốt phần mặt bằng gọn gàng cũng như đầy đủ nhân công và vật tư

Nếu mọi việc được chuẩn bị được đầy đủ thì những công đoạn tiếp theo sẽ diễn ra thuận tiện và nhanh chóng. Nếu bước đầu tiên mà đạt hiệu quả thì điều đó cũng sẽ giúp đạt được tiến độ đã đề ra

Bước 2: Đào hố móng đơn

Tiền hành dùng các trang thiết bị và đào hố ngay sau khi xác định vị trí chính xác của các hố móng. Kích thước hố móng phải đảm bảo đủ độ rộng, dài và chiều sâu theo bản vẽ đã tính toán. Bước này được coi là một công đoạn cũng khá quan trọng. Nếu kích thước của hố móng không chuẩn thì sẽ làm khó khăn cho cả quá trình thi công về sau. Hoặc có thể làm sai lệch kết cấu, lúc đó sẽ gây mất an toàn cho công trình xây dựng

Bước 3: Làm phẳng mặt hố móng cốc

Mặt hố móng vừa đào xong sẽ được các trang thiết bị chuyên dụng san phẳng. Có thể rải thêm 1 lớp đá dăm mỏng lên bề mặt để có thể tạo được độ bằng phẳng tốt hơn

Bước 4: Đổ bê tông lót

Ngay phía trên lớp đá mỏng là lớp bê tông lót với độ dày khoảng 100mm. Điều này sẽ giúp hạn chế mất nước cho lớp vữa và lớp bê tông ở phía trên. Đây cũng là cách để cố định và làm phẳng cho phần đáy móng.

Tham khảo thêm: Nhà di động là gì? Tổng hợp những mẫu nhà di động độc đáo

Bước 5: Bố trí thép móng đơn

Ở bước này thì tùy thuộc vào hình dáng của móng mà cách bố trí các thanh thép chịu lực cũng khác nhau. Thép có kích cỡ Φ12 – Φ16, các thanh thép có khoảng cách từ 10 – 15 cm. Cốt thép cần đặt cách mặt bê tông lót khoảng 5cm. Điều này giúp gia tăng sự liên kết giữa móng và lớp lót móng. Đồng thời tránh được được tình trạng thép bị ăn mòn và hoen gỉ

Bước 6: Đổ bê tông móng

Để hoàn thiện quy trình thi công móng đơn đạt tiêu chuẩn thì đây chính là bước cuối cùng rất quan trọng. Khi tiến hành trộn bê tông phải đảm bảo tỉ lệ tiêu chuẩn và nguyên tắc đổ bê tông từ xa lại gần. Cần hút hết nước ra trong trường hợp hố móng ngập, ứ đọng nước. Nếu không chất lượng của bê tông sẽ bị ảnh hưởng

Tham khảo thêm: Tiểu sử Phạm Nhật Vượng, người đàn ông giàu nhất Việt Nam là ai?

Tính toán móng đơn

Tính toán móng đơn sẽ được áp dụng Các công trình nhà dân dụng, xí nghiệp, mố trụ cầu nhỏ, móng mố trụ cầu, móng trụ điện, tháp ăng ten …sẽ được áp dụng tính toán móng đơn. Cần phải mở rộng đáy móng nếu gặp phải trường hợp chịu trọng tải lớn. Lúc đó cần phải tăng cả chiều sâu chôn móng và chiều dài móng. Bởi vậy chỉ dùng trong trường hợp đất nền có sức chịu tải vì loại móng này có nhược điểm như trên

Giải pháp tối ưu nhất là gia cố nền đất bằng cừ tràm, Sẽ khắc phục và tăng khả năng chịu tải của đất lên tới 8 tấn/1m2. Sự liên quan mật thiết với móng đề phụ thuộc vào mọi tính toán về độ chịu tải cừ tràm. Vì vậy giải pháp hàng đầu của các nhà thầu chính là tính toán móng đơn kết hợp gia cố cừ tràm

Công thức tính thể tích móng đơn

Phụ thuộc vào việc nhà thầu thiết kế móng đơn có hình dạng như thế nào thì sẽ có một công thức tính thể tính móng. Bởi vì tùy vào mỗi hình dạng thì sẽ có một công thức tính thể tích riêng. Lúc đó mới có thể áp dụng công thức tính toán chính xác và có số liệu cần thiết

Công thức tính phụ thuộc hình dạng đáy móng:

• Móng hình tam giác: S=(b.h)/2. 
• Móng hình chữ nhật: S=a.b.
• Móng hình tròn: S=πR² 
• Móng hình vành khuyên: S=(π (D²-d²))/4. 
• Móng hình thang: S=((a+b)/2)*h. 
• Móng hình vuông: S=a2. 
• Móng hình lập phương: V=a3; Sxq=4.a2.
• Móng hình hộp: V=a.b.c; Sxq=2.(a.c+b.c).  
• Móng hình đống cát: V=(h/6)[a.b+(a+a1).(b+b1)+a1.b1]. 
• Móng hình ống: V=(π/4).h.[D²-d²];Sxq=π.h.D. 

Công thức tính móng đơn cơ bản

Khi tải trọng đặt đúng tâm: P≤ R

Khi tải trọng lệch tâm: P≤ 1.2 R

Công thức tính đơn giản : R=m(A.y.b+B.q+D.c)

Trong đó: 

• b: chiều rộng bề mặt đáy của móng
• q: Tải trọng một bên móng
• c: Là lực dính theo đơn vị của nền đất
• A, B, D: Đây là thông số phụ thuộc vào các góc ma sát trong của đất
• M: Đây là hệ số ở mức điều kiện có thể làm việc của nền móng đơn

Tính móng đơn bằng excel

Trên đây là tổng hợp toàn bộ tài liệu về móng đơn. Hy vọng rằng các bạn sẽ có thêm một số thông tin bổ ích. Đừng quên đón đọc những bài viết đa dạng khác trên Mogi.vn nhé!

Tài liệu tham khảo:

1. “Pad/Isolated Footing”
https://www.finesoftware.eu/geotechnical-software/solutions/shallow-foundations/isolated-footing-pad-foundation/
2. “What is Isolated footing? There types, when used, Advantages and disadvantages”
https://www.civilknowledges.com/isolated-footing/
3. “What is an Isolated Footing?” – Jaydutt Tailor
https://gharpedia.com/blog/what-is-an-isolated-footing/

Xem thêm: Hòn non bộ mini – những điều không thể bỏ qua khi trang trí nhà ở

Nguyễn My